Mục lục bài viết
Chặng đường đầu tư không phải lúc nào cũng trải đầy hoa hồng, và bất cứ Nhà đầu tư (NĐT) nào, kể cả là huyền thoại đầu tư cũng từng chịu nhiều quyết định sai lầm. Nhìn lại quãng đời đầu tư của mình, ngài Peter Lynch, dù đã đánh bại thị trường hàng chục năm với suất sinh lời đều 30%, cũng phải nói rằng: đầu tư 10 khoản, ta đúng được 6 khoản thôi cũng đã là thành công rồi!
Vậy, ông xử lý các khoản sai lầm còn lại như thế nào? Có khi nào vừa bán xong, chịu lỗ nặng nề thì cổ phiếu lại tăng mạnh? Hay nếu không bán, cổ phiếu lại tiếp tục rớt giá? Bất cứ ai đang thua lỗ cũng vướng phải tình thế tiến thoái lưỡng nan như vậy.
Đọc thêm: ĐA DẠNG HÓA DANH MỤC CÓ “NGU XUẨN” NHƯ CÁC TỶ PHÚ NÓI?
Tại sao chúng ta lại có tâm lý “sợ thua lỗ”?
Sợ thua lỗ là một tâm lý loài người vô cùng tự nhiên và cũng vô cùng phức tạp. Đây là sự kết hợp của cả 2 thứ: tâm lý nhất quán trong tư duy & tâm lý phủ nhận thực tại quá đau đớn.
Rất hiếm có ai tự nhận mình sai, đặc biệt khi trước đây họ đã từng đúng rất nhiều lần. Đám đông đồng ý với họ, giá cổ phiếu đồng ý với họ, tư duy của họ tự nhiên đóng lại với tất cả góc nhìn ngược chiều khác lúc nào không hay. Rồi bỗng 1 ngày, họ thua lỗ bất ngờ, lâm vào cảnh phủ nhận rằng mình đã sai, đã thua lỗ và cho rằng thị trường đang phản ánh thái quá.
Sợ thua lỗ, thành ra Nhà đầu tư không dám đối diện với nỗi sợ và sai lầm của cá nhân, bám víu vào hy vọng rằng mọi thứ rồi sẽ phục hồi nguyên trạng, để rồi hậu quả là tài sản ngày càng bị bào mòn,…
Nếu chúng ta không tự nhận sai lầm trong đầu tư
Có một nghịch lý rằng Không phải cổ phiếu giảm 25% thì phải tăng 25% là quay lại mức cũ.
Trên thực tế:
Nếu lỗ 25%, Nhà đầu tư cần sinh lời 33% mới quay lại mức cũ.
Nếu lỗ 50%, NĐT cần sinh lời 100% mới quay lại mức cũ.
Nếu lỗ 75%, phải sinh lời đến 400% mới quay lại mức cũ.
Nếu NĐT thua lỗ nghiêm trọng mà không biết lý do tại sao, vậy thì khả năng rất cao là lỗi nằm tại chính bản thân. Nếu anh ta đầu tư kỷ luật, mua 1 cổ phiếu tuyệt vời với định giá hấp dẫn, có tốc độ tăng trưởng tốt mà không có tính chu kỳ, ban lãnh đạo tận tâm rồi đa dạng hóa danh mục đúng mức thì ắt hẳn đã không thua lỗ – hoặc nếu cổ phiếu giảm mạnh nhất thời, thì trực giác của anh ta cũng không khiến anh ta đau đớn và lo sợ đến vậy.
Nếu NĐT không chấp nhận sai lầm sớm, và hành động mau thì mức lỗ sẽ ngày càng lớn hơn – và sẽ rất khó để quay lại mức ban đầu như tỷ lệ nói trên. Ngài Ben Franklin từng nói “Một tấc phòng ngừa còn hơn một tấn chữa trị”. Càng đối diện, nhìn nhận khách quan sai lầm càng sớm, thiệt hại sẽ càng nhỏ và ngược lại.
Nhìn lại lịch sử, nếu Bill Ackman chịu chấp nhận sai lầm tại Valeant sớm hơn, chắc quỹ của ông đã tốt hơn bây giờ nhiều. Hoặc nếu Bill Miller chịu giảm bớt các cổ phiếu tài chính, ông đã không bị lún sâu.
Đọc thêm: Bill Ackman – Sai lầm ở Valeant để lại gì?
Khi nào ta nên sửa sai bằng việc “cắt lỗ” trong đầu tư?
Việc sửa sai không thể quy thành công thức cứ giảm 7% – 8% là cắt lỗ như nhiều sách vở nói được – làm vậy sẽ có rất nhiều hành động sai. Việc “cắt lỗ” để sửa sai cần sự suy xét thấu đáo và khách quan.
Nhà Đầu tư cần nhìn lại lý do gốc rễ mà mình quyết định mua cổ phiếu là gì? Liệu ta có đánh gia sai về DN hay không – lợi thế cạnh tranh hay triển vọng tăng trưởng có vấn đề? Ta có cả tin quá hay không – đâu là những dấu hiệu mà Ban lãnh đạo DN đã lừa dối, tư lợi cá nhân? Hay ta có từng hưng phấn quá không, sẵn sàng trả 20x P/E cho một công ty chu kỳ, nghĩ rằng nó tăng trưởng cao vĩnh viễn?
Câu trả lời cho việc nên “cắt lỗ” để sửa sai khi nào nằm hoàn toàn ở những lý do mà NĐT mua cổ phiếu ngay từ đầu. Mua vì cái gì – Bán vì cái đó. Ngài Peter Lynch luôn giữ bên mình cuốn sổ tay ghi lại những luận điểm đầu tư sơ khởi của ông, để khi nào thấy mình sai, ông lật lại, ngộ ra, và hành động thật đúng mực.
Đọc thêm: TOP 5 NGÀNH TĂNG TRƯỞNG MẠNH CUỐI NĂM 2022
Kết luận
Triết gia Von Goethe đã nói: “Những người vĩ đại mà biết chấp nhận hạn chế của họ, thì sẽ tiến gần hơn đến sự hoàn thiện.” Ngược lại, nếu ta chọn sự tầm thường: ta sẽ phủ nhận sai lầm của bản thân, để rồi chìm trong sự thất bại lẽ ra có thể đổi thay.
Ngài Buffett từng thua quá nửa tài sản tiết kiệm vào trường đua ngựa. Mới đầu chỉ thua nhỏ, song càng thua, ông càng đặt cược lớn hơn và rồi ra về trắng tay. Sau này, ông nhìn lại mà nói rằng sai lầm đó mới thực là may mắn. Nhờ vậy, ông học được bài học rằng “Ta không thể thua lần thứ hai theo cách mà ta đã thua lần trước được.” Một NĐT thông thái cũng nên như vậy!
(Bài viết tham khảo The Golden Newsletter)
