Mục lục bài viết
Bên cạnh các công cụ đầu tư cơ bản như trái phiếu, cổ phiếu, giao dịch chứng khoán phái sinh cũng là hoạt động thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư. Nếu bạn là một nhà đầu tư mới chưa hiểu rõ bản chất của chứng khoán phái sinh sẽ khó mà tìm được lợi nhuận hiệu quả từ hình thức đầu tư này. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng AzFin.vn tìm hiểu kỹ hơn về giao dịch chứng khoán phái sinh nhé.
1. Tìm hiểu giao dịch chứng khoán phái sinh
Hiện nay, giao dịch chứng khoán phái sinh đang được nhiều nhà đầu tư lựa chọn để giao dịch. Để đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn, nhà đầu tư cần hiểu rõ hình thức giao dịch này.
1.1 – Giao dịch phái sinh có nghĩa là gì?
Giao dịch phái sinh là các hợp đồng liên quan đến hai hoặc nhiều bên có giá trị hợp đồng dựa trên một tài sản tài chính cơ bản đã thỏa thuận (dù đó là một chỉ số hay một mã chứng khoán cụ thể). Giao dịch phái sinh có nghĩa là nhà đầu tư không giao dịch tài sản tài chính trực tiếp mà giao dịch thông qua các hợp đồng có giá trị được xác định bởi tài sản tài chính.
Trong trường hợp thông thường, nhà đầu tư sẽ trực tiếp giao dịch các công cụ cơ bản, bao gồm trái phiếu, lãi suất, cổ phiếu, tiền tệ, hàng hóa, chỉ số thị trường… trong khi giao dịch phái sinh, các công cụ là các loại hợp đồng như hợp đồng tương lai, kỳ hạn, hoán đổi và chứng quyền.
Chứng khoán phái sinh là gì?
1.2 – Chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh là công cụ mà chứng khoán thứ cấp có giá trị được xác định dựa trên tài sản tài chính mà chúng được liên kết với nhau, chứng khoán cơ sở. Đây được coi là một hình thức đầu tư tiên tiến và bao gồm hai loại sản phẩm chính:
Sản phẩm bị khóa: bao gồm hợp đồng hoán đổi, hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn. Mẫu này ràng buộc các bên ngay từ đầu về các điều khoản đã được thỏa thuận trong thời hạn quy định trong hợp đồng.
Sản phẩm quyền chọn cổ phiếu: Cung cấp cho người tham gia quyền nắm giữ, nhưng không bắt buộc phải mua hoặc bán.
Nhà đầu tư cần phân biệt rõ sở hữu chứng khoán phái sinh không có nghĩa là sở hữu tài sản liên quan.
Công cụ phái sinh là một trong ba công cụ tài chính (hai công cụ còn lại là vốn chủ sở hữu và nợ). Lần đầu tiên xuất hiện trong các giao dịch hợp đồng ô liu được xây dựng bởi nhà triết học Hy Lạp cổ đại Thales. Giao dịch chứng khoán phái sinh không giống như giao dịch chứng khoán cơ sở trên thị trường, bản chất của nó là giao dịch thương phiếu (hợp đồng).
Chứng khoán phái sinh là gì? Toàn tập kiến thức cần biết
2. Các loại chứng khoán phái sinh trên thị trường
Có bốn loại chứng khoán phái sinh phổ biến, đó là:
Hợp đồng kỳ hạn: Là sự thỏa thuận giữa hai bên về việc mua hoặc bán tài sản cơ sở với mức giá xác định hiện hành tại một thời điểm nhất định trong tương lai.
Hợp đồng tương lai: Là hợp đồng kỳ hạn được niêm yết và giao dịch trên thị trường chứng khoán trong nước.
Hợp đồng quyền chọn: Là hợp đồng trong đó người cầm giữ có quyền nhưng không có nghĩa vụ phải mua/bán tài sản với giá đã định trước nhưng sẽ giao trong tương lai, nghĩa vụ này thuộc về hợp đồng của người bán. Hợp đồng sẽ bao gồm quyền chọn bán và quyền chọn bán.
Hoán đổi: Một thỏa thuận giữa hai bên để trao đổi các dòng tiền trong tương lai phát sinh từ một công cụ tài chính. Thời gian và phương pháp tính toán hoán đổi dòng tiền sẽ được quy định trong hợp đồng.
Hợp đồng tương lai có chỉ số VN30 và hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ kỳ hạn 5 năm là hai sản phẩm CKPS được giao dịch tại Việt Nam. Chính phủ đã chọn hai loại này trước tiên vì tính đơn giản của chúng và thực tế là các tài sản cơ sở là các công cụ tài chính có tính đại diện cao nhưng rủi ro thấp.
Chứng Khoán Phái Sinh Là Gì? Ưu Và Nhược Điểm
Xem ngay: Cổ tức là gì? Tất tần tật những thông tin về cổ tức
3. Điều kiện đầu tư chứng khoán phái sinh là gì ?
Mọi tổ chức, cá nhân đều được đầu tư chứng khoán phái sinh, trừ các tổ chức, cá nhân bị cơ quan có thẩm quyền cấm tham gia các hoạt động liên quan đến chứng khoán trên thị trường. Tóm tắt cụ thể như sau:
Công ty chứng khoán chỉ được đầu tư vào Chứng khoán CITIC sau khi được Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh Chứng khoán CITIC;
Công ty quản lý quỹ chỉ được đầu tư vào CKPS bằng nguồn vốn do nhà đầu tư ủy thác làm công cụ phòng ngừa rủi ro cho danh mục chứng khoán do mình nắm giữ, không được sử dụng vốn tự có, vốn vay hoặc bất kỳ nguồn vốn huy động hợp pháp nào khác;
Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài chỉ được đầu tư chứng khoán khi được sự chấp thuận bằng văn bản của Ngân hàng Nhà nước;
Công ty bảo hiểm, chi nhánh công ty bảo hiểm nước ngoài chỉ được đầu tư chứng khoán theo quy định của pháp luật Việt Nam về kinh doanh bảo hiểm;
Tập đoàn kinh tế nhà nước, công ty nhà nước, doanh nghiệp nhà nước chỉ được đầu tư chứng khoán khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép quản lý, sử dụng vốn nhà nước theo quy định của pháp luật trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Lưu ý: Trong quá trình đầu tư – giao dịch CKPS, các tổ chức, cá nhân hoàn toàn chịu trách nhiệm về các rủi ro xảy ra và chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật.
Tìm hiểu thêm: Chỉ số IRR là gì? Tất tần tật những điều cần biết về IRR
4. Lợi ích và rủi ro khi tham gia vào các công cụ phái sinh
Để trả lời câu hỏi “có nên chơi chứng khoán phái sinh?”, trước tiên nhà đầu tư cần hiểu rõ ưu nhược điểm của sản phẩm này:
4.1 – Lợi ích của việc tham gia vào phái sinh
CKPS giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro biến động giá: Nếu nhà đầu tư dự đoán giá của tài sản cơ sở sẽ giảm trong tương lai, họ có thể bán trước hàng hóa đó bằng cách ký hợp đồng tương lai, lúc này rủi ro sẽ giảm đi. Ngược lại, khi nhận thấy nhiều dấu hiệu có thể thấy trước về việc giá tài sản cơ sở tăng lên, họ có thể tham gia thị trường với giá tài sản cơ sở được xác định tại thời điểm cụ thể hiện tại.
Giao dịch cực kỳ linh hoạt: Giao dịch CKPS cơ bản tương tự như chứng khoán cơ sở nhưng linh hoạt hơn, nhà đầu tư có thể đóng hoặc mở vị thế ngay trong ngày giao dịch.
Tính thanh khoản cao: CKPS có tính thanh khoản cao hơn chứng khoán cơ sở, việc định giá khối lượng và giá trị giao dịch công khai cũng giúp giao dịch CKPS minh bạch hơn.
Cho phép bán khống: Kể cả khi không có tài sản cơ sở, nhà đầu tư vẫn có thể bán CKPS.
Đầu cơ là tốt: bất kể thị trường đang tăng hay giảm, các nhà đầu tư vẫn có thể kiếm được lợi nhuận miễn là họ dự đoán đúng xu hướng.
Ưu điểm của đòn bẩy tài chính: nhà đầu tư có thể giao dịch gấp 7 đến 10 lần lượng cổ phiếu ký quỹ chỉ bằng cách ký quỹ một phần tài sản.
Phí giao dịch chứng khoán phái sinh
4.2 – Rủi ro khi tham gia vào thị trường phái sinh
- Rủi ro đầu cơ: Nếu dự đoán của thị trường về biến động giá của tài sản cơ sở là không chính xác, nhà đầu tư chắc chắn sẽ bị thua lỗ. Số tiền thua lỗ như vậy có thể vượt quá số vốn ban đầu nhiều lần.
- Cơ chế thanh toán và ký quỹ bổ sung: Hợp đồng tương lai có cơ chế thanh toán hàng ngày và lãi/lỗ sẽ được phản ánh vào tài khoản ký quỹ của nhà đầu tư trong cùng một ngày. Các khoản tiền gửi bổ sung được yêu cầu khi số dư tài khoản giảm xuống dưới hoặc bằng mức duy trì. Nếu không đặt cọc kịp thời, nhà đầu tư có khả năng thua lỗ nặng, thậm chí phá sản. Vì vậy, để tham gia thị trường CKPS, nhà đầu tư cần có tiềm lực tài chính mạnh.
5. Nhắc nhở quan trọng về giao dịch phái sinh
Một trong những vấn đề quan trọng cần lưu ý khi giao dịch chứng khoán phái sinh là ký quỹ. Mỗi công ty sẽ có quy định cụ thể về tỷ lệ ký quỹ và nhà đầu tư phải tuân thủ các quy định này để duy trì vị thế trong hợp đồng.
Vậy vai trò của ký quỹ trong giao dịch chứng khoán phái sinh là gì? Nếu ký quỹ quá thấp, bạn sẽ bị thanh lý, điều này rất tệ nếu thị trường hiện tại đang diễn ra tốt đẹp nhưng bạn không có vị thế mua/bán.
Hơn nữa, những người tham gia thị trường phái sinh nên thận trọng trước khi đưa ra quyết định. Đừng để biến động ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư. Nếu bạn chơi trò chơi ký quỹ, đừng đầu tư theo cảm tính để tránh đưa ra những quyết định tồi tệ có thể dẫn đến tổn thất tài chính nghiêm trọng.
Chứng khoán phái sinh: Cần hiểu kỹ 5 điều này trước khi đầu tư
Trên đây là những thông tin quan trọng về giao dịch chứng khoán phái sinh nhằm giúp bạn đọc trả lời câu hỏi: giao dịch chứng khoán phái sinh là gì. Hiểu rõ hơn về các công cụ đầu tư mạnh mẽ sẽ giúp bạn tìm thấy nhiều cơ hội kiếm lời tốt. Đừng quên quan tâm đến thông tin thị trường AzFin.vn và các bài đọc đầu tư chứng khoán để cập nhật những kiến thức hữu ích nhất.
Tìm hiểu thêm: Các mã cổ phiếu ngành chứng khoán tiềm năng nhất 2023
________
Xem thêm các dịch vụ khác của AzFin:
- Fanpage AzFin Việt Nam: https://www.facebook.com/AzFinVietNam
- Youtube: https://www.youtube.com/c/azfinvietnam
- Tham khảo các khóa học của AzFin: https://academy.azfin.vn/
- Khoá học đọc vị cổ phiếu: https://docvicophieu.azfin.vn/
- Khoá học chinh phục cổ phiếu ngân hàng: https://chinhphuccophieunganhang.azfin.vn/
