Phần bù rủi ro là gì? Ý nghĩa và công thức tính

Trong đầu tư, rủi ro và lợi nhuận là hai yếu tố luôn song hành với nhau. Nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao hơn để đổi lấy lợi nhuận cao hơn. Phần bù rủi ro là một khái niệm quan trọng trong đầu tư. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu phần bù rủi ro là gì, ý nghĩa và công thức tính của nó.

I. Khái niệm phần bủ rủi ro là gì?

Trong thị trường tài chính, phần bù rủi ro (risk premium) là phần chênh lệch giữa tỷ suất lợi nhuận yêu cầu của một khoản đầu tư với tỷ suất lợi nhuận phi rủi ro. Tỷ suất lợi nhuận phi rủi ro là tỷ suất lợi nhuận của một tài sản không có rủi ro, chẳng hạn như trái phiếu chính phủ. Tỷ suất lợi nhuận yêu cầu là tỷ suất lợi nhuận mà nhà đầu tư kỳ vọng nhận được từ một khoản đầu tư, bao gồm cả lợi nhuận kỳ vọng và rủi ro.

Phần bù rủi ro thể hiện mối quan hệ giữa rủi ro và lợi nhuận. Với rủi ro càng cao, lợi nhuận mà nhà đầu tư kỳ vọng nhận được cũng càng cao. Điều này được lý giải bởi việc nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao hơn nếu họ được trả một khoản lợi nhuận cao hơn tương ứng để bù đắp cho rủi ro đó.

Phần bù rủi ro (Risk Premium)

XEM THÊM: Cách quản trị rủi ro tài chính hiệu quả cho nhà đầu tư

II. Công thức tính và ví dụ về phần bù rủi ro

Công thức tính phần bù rủi ro sau:

Phần bù rủi ro = Tỷ suất lợi nhuận yêu cầu – Tỷ suất lợi nhuận phi rủi ro

Ví dụ: Giả sử tỷ suất lợi nhuận yêu cầu của một cổ phiếu là 10% và tỷ suất lợi tức phi rủi ro danh nghĩa là 5%. Sử dụng công thức tính phần bù rủi ro, ta có:

Phần bù rủi ro = 10% – 5% = 5%

Theo ví dụ trên, nhà đầu tư kỳ vọng nhận được 5% lợi nhuận cao hơn so với trái phiếu chính phủ để bù đắp cho rủi ro khi đầu tư vào cổ phiếu.

Trong trường hợp này, phần bù rủi ro là 5%. Điều này có nghĩa là nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao hơn khi đầu tư vào cổ phiếu, vì họ kỳ vọng nhận được khoản lợi nhuận cao hơn tương ứng để bù đắp cho rủi ro đó.

III. Đặc điểm của phần bù rủi ro thị trường

Phần bù rủi ro thị trường là chỉ số phản ánh lợi nhuận yêu cầu, lợi nhuận lịch sử và lợi nhuận kỳ vọng của một danh mục đầu tư. Đây là một phần của mô hình định giá tài sản vốn (Capital Asset Pricing Model – CAPM) mà các nhà phân tích và nhà đầu tư sử dụng để tính toán tỷ suất sinh lợi có thể chấp nhận được cho một khoản đầu tư. Phần bù rủi ro thị trường phản ánh mức lợi nhuận yêu cầu, lợi nhuận lịch sử và lợi nhuận kỳ vọng của một danh mục đầu tư.

• Phần bù yêu cầu và dự kiến là khác nhau giữa các nhà đầu tư.
• Trong quá trình tính toán, nhà đầu tư cần tính đến chi phí cần bỏ ra để có được khoản đầu tư.
• Với phần bù rủi ro thị trường trong quá khứ, lợi nhuận sẽ khác nhau tùy thuộc vào công cụ mà nhà phân tích sử dụng. Hầu hết các nhà phân tích sử dụng S&P 500 làm tiêu chuẩn để tính toán hiệu suất thị trường trong quá khứ.
• Thông thường, lợi tức trái phiếu chính phủ là công cụ được sử dụng để xác định tỷ suất sinh lợi phi rủi ro, vì nó có rất ít hoặc không có rủi ro.
• Trong CAPM, lợi nhuận của một tài sản là lãi suất phi rủi ro, cộng với lợi nhuận bổ sung, nhân với hệ số beta của tài sản đó. Hệ số beta là thước đo mức độ rủi ro của một tài sản so với thị trường tổng thể.

Đặc điểm của phần bù rủi ro thị trường

ĐỌC THÊM: Rủi ro và phương pháp quản trị rủi ro trong đầu tư chứng khoán

IV. Những yếu tố ảnh hưởng đến phần bù rủi ro của thị trường

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến phần bù rủi ro của thị trường, bao gồm:

• Lãi suất

Lãi suất là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến phần bù rủi ro của thị trường. Khi lãi suất tăng, tỷ suất lợi nhuận phi rủi ro cũng tăng lên. Điều này dẫn đến việc phần bù rủi ro giảm xuống, vì nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận rủi ro thấp hơn khi họ có thể kiếm được lợi nhuận cao hơn từ các khoản đầu tư phi rủi ro.

• Lạm phát

Lạm phát là mức độ tăng giá chung của hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế. Khi lạm phát tăng, tỷ suất lợi nhuận thực tế của các khoản đầu tư giảm xuống. Điều này dẫn đến việc phần bù rủi ro tăng lên, vì nhà đầu tư yêu cầu mức lợi nhuận cao hơn để bù đắp cho mức lạm phát cao hơn.

• Tình hình kinh tế vĩ mô

Tình hình kinh tế vĩ mô của một quốc gia, bao gồm tăng trưởng kinh tế, thất nghiệp, và lạm phát, có thể ảnh hưởng đến phần bù rủi ro của thị trường. Khi nền kinh tế đang phát triển và tăng trưởng, phần bù rủi ro thường thấp hơn. Điều này là do nhà đầu tư kỳ vọng nhận được lợi nhuận cao hơn từ thị trường, do đó họ sẵn sàng chấp nhận rủi ro thấp hơn. Ngược lại, khi nền kinh tế suy thoái, phần bù rủi ro thường cao hơn. Điều này là do nhà đầu tư kỳ vọng nhận được lợi nhuận thấp hơn từ thị trường, do đó họ yêu cầu mức lợi nhuận cao hơn để bù đắp cho rủi ro cao hơn.

• Mức độ rủi ro của thị trường

Mức độ rủi ro của thị trường cũng ảnh hưởng đến phần bù rủi ro. Khi thị trường có rủi ro cao hơn, phần bù rủi ro cũng cao hơn. Điều này là do nhà đầu tư cần được trả một khoản lợi nhuận cao hơn tương ứng để bù đắp cho rủi ro cao hơn.

• Tính thanh khoản của thị trường

Tính thanh khoản của thị trường là khả năng mua và bán các tài sản trên thị trường một cách nhanh chóng và dễ dàng. Thị trường có tính thanh khoản cao thường có phần bù rủi ro thấp hơn. Điều này là do nhà đầu tư có thể dễ dàng bán các tài sản của họ nếu cần, do đó họ chấp nhận rủi ro thấp hơn.

• Rủi ro chính trị

Rủi ro chính trị là rủi ro liên quan đến các biến động chính trị trong một quốc gia. Rủi ro chính trị cao có thể dẫn đến phần bù rủi ro cao hơn. Điều này là do nhà đầu tư lo ngại về khả năng mất tiền do các biến động chính trị.

Những yếu tố ảnh hưởng đến phần bù rủi ro của thị trường

ĐỌC THÊM: Tìm hiểu về sự tương quan giữa chu kỳ kinh tế và đầu tư

V. Kết luận

Phần bù rủi ro là một công cụ hữu ích giúp nhà đầu tư đánh giá mức độ rủi ro và lợi nhuận của các khoản đầu tư khác nhau. Nhà đầu tư có thể sử dụng phần bù rủi ro để so sánh các khoản đầu tư và lựa chọn khoản đầu tư phù hợp với khẩu vị rủi ro của mình.

******************************

Tham gia ngay Group Đầu tư giá trị của AzFin Việt Nam để có thể nhận các bản tin đầu tư chất lượng.

Liên hệ với AzFin theo các thông tin dưới đây: 

• Hotline: 096 249 86 39
• Fanpage AzFin Việt Nam: https://www.facebook.com/AzFinVietNam
• Youtube: https://www.youtube.com/c/azfinvietnam
• Zalo Official AzFin Việt Nam: https://zalo.me/1723747511285646453
• Tiktok: https://www.tiktok.com/@chungkhoanazfin
• Tham khảo các khóa học của AzFin: https://academy.azfin.vn/