Tìm hiểu về quá khứ và định hướng tương lai của ngành thép

bởi Trần Thụy

Trong lịch sử con người, ngành thép luôn mang ý nghĩa vô cùng quan trọng. Từ việc phát minh ra phương pháp sản xuất thép đầu tiên cho đến những khám phá mới trong công nghệ và quy trình sản xuất, ngành này đã tiến bộ vượt bậc. Qua việc tìm hiểu về quá khứ của ngành thép, chúng ta có thể định hướng tương lai, tạo ra những công nghệ đột phá và đóng góp cho sự phát triển bền vững của xã hội.

1. Ngành thép là gì?

Ngành thép là một lĩnh vực quan trọng trong sản xuất công nghiệp, đóng vai trò cốt lõi trong phát triển kinh tế và xã hội.

Thép là một loại hợp kim chủ yếu gồm sắt và cacbon, kết hợp với các nguyên tố khác như silic và crôm để tạo ra các loại thép có tính chất và ứng dụng đa dạng. Qua quá trình sản xuất thép, các nguyên tố tạp chất trong quặng sắt được loại bỏ và các nguyên tố hợp kim được thêm vào để tạo ra các loại thép khác nhau.

Công nghệ sản xuất thép chính hiện nay gồm: Lò thổi (BOF) và Lò hồ quang điện (EAF).

Ngành thép không chỉ có vai trò quan trọng trong các ngành công nghiệp, mà còn đóng góp cho việc giải quyết nhu cầu việc làm và phát triển các ngành nghề có liên quan.

Ngành thép là gì?

Ngành thép là gì?

ĐỌC THÊM: Chiến lược của ngân hàng thương mại sau yêu cầu giảm lãi suất

2. Quá trình hình thành và phát triển của ngành thép

Quá trình hình thành và phát triển của ngành thép có thể được chia thành ba giai đoạn chính: sơ khai (sản xuất thủ công), tăng trưởng mạnh và giai đoạn bão hòa. Dưới đây là mô tả chi tiết về mỗi giai đoạn này:

2.1. Sơ khai (Sản xuất thủ công)

Ngành thép bắt đầu xuất hiện vào cuối thế kỷ 19 (năm 200 trước CN) với sự dẫn dắt của 2 quốc gia Trung Quốc và Ấn Độ. Trong giai đoạn này ngành thép thường được sản xuất thủ công, tức là quá trình sản xuất thép thực hiện bằng cách rèn hoặc đúc tay. Đây là giai đoạn ban đầu của ngành thép, khi các phương pháp sản xuất chưa được tự động hóa và quy mô sản xuất còn nhỏ.

Năm 1856 với sự ra đời của lò Bessemer đã giúp việc sản xuất théo diễn ra nhanh hơn với mức chi phí rẻ hơn, đồng thời tạo được khối lượng thép thành phẩm lớn.

Đến cuối thế kỷ 19, Hoa Kỳ đã giành được danh hiệu công xưởng sản xuất thép lớn nhất thế giới từ thay của Anh. Andrew Carnegie, một nhân vật nổi bật trong ngành thép, đã đóng một vai trò quan trọng trong thành tích này.

Carnegie là một nhà công nghiệp và nhà từ thiện người Mỹ gốc Scotland, người đã thành lập và lãnh đạo Công ty Thép Carnegie, sau này được gọi là Tập đoàn Thép Hoa Kỳ. Ông nổi tiếng vì những đóng góp cho sự phát triển của ngành thép Mỹ.

Trong cùng thời gian, Hoa Kỳ chứng kiến sự trỗi dậy của Rust Belt, một khu vực nổi tiếng với ngành công nghiệp nặng và sản xuất thép. Vành đai Rỉ sét, bao gồm khu vực Hồ Lớn và một phần của Trung Tây, đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của ngành thép Hoa Kỳ.

XEM THÊM: Tầm quan trọng của dòng tiền trong chu kỳ uptrend

2.2. Tăng trưởng mạnh

Sau giai đoạn sơ khai, ngành thép đã trải qua một giai đoạn tăng trưởng mạnh. Trong giai đoạn này, công nghệ sản xuất thép được cải tiến, quy trình sản xuất được tự động hóa và quy mô sản xuất tăng lên. Điều này dẫn đến việc tăng cường năng suất, giảm chi phí sản xuất và gia tăng khả năng cạnh tranh của ngành thép.

  • Vào đầu thế kỷ 20 (những năm 1970) nhiều cuộc chiến tranh xảy ra. Dẫn đến việc tăng nhu cầu thép phục vụ cho các nhu cầu chế tạo và sản xuất vũ khí, xe tăng.
  • Các nước phương Tây bước vào giai đoạn công nghiệp hóa – hiện đại hóa. Từ đó, nhu cầu về thép tăng đột biến để phục vụ xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng, cao ốc.
  • Sự xuất hiện của công nghệ “Lò thổi Oxy (BOF)”, “Công nghệ Hồ điện quang (EAF)” đã tạo bước ngoặt lớn cho sự phát triển của ngành thép.
Quá trình hình thành và phát triển của ngành thép

Quá trình hình thành và phát triển của ngành thép

ĐỌC THÊM: Đồng hồ kinh tế toàn cầu: Thước đo thành công của nền kinh tế Việt Nam

2.3. Giai đoạn bão hòa

Sau khi trải qua giai đoạn tăng trưởng mạnh, ngành thép bước vào giai đoạn bão hòa (từ thập niên 80 đến nay). Trong giai đoạn này, thị trường thép có thể đạt đến sự cân bằng giữa cung và cầu, và tốc độ tăng trưởng chậm lại. Các doanh nghiệp trong ngành thép cần phải tìm kiếm các cơ hội mới và chiến lược phát triển để đảm bảo sự bền vững và tiếp tục phát triển trong môi trường cạnh tranh.

  • Quy mô thị trường bắt đầu phát triển lớn mạnh, dẫn đến tình trạng dư thừa nguồn cung thép.
  • Trung Quốc bắt đầu vị thế chi phối ngành thép toàn cầu với 50% thị phần thép thế giới từ đầu những năm 2010s.
  • Nhu cầu sản xuất và sử dụng thép trên toàn cầu bắt đầu chu kỳ tăng trưởng chậm du sự khủng hoảng dầu mỏ.
  • Ngành thép bị ảnh hưởng bởi sự chuyển dịch cơ cấu sản xuất của các quốc gia Trung Quốc, Ấn Độ và khu vực Đông Nam Á.

3. Những điều quan trọng của ngành thép

3.1. Chuỗi giá trị ngành thép

Chuỗi giá trị ngành thép bao gồm các giai đoạn từ đầu vào, sản xuất cho đến đầu ra. Dưới đây là mô tả chi tiết về mỗi giai đoạn:

3.1.1. Đầu vào

Đầu vào trong ngành thép bao gồm các yếu tố và tài nguyên cần thiết để sản xuất thép. Các yếu tố này bao gồm:

  • Quặng sắt: Quặng sắt là nguyên liệu chính để sản xuất thép. Nó được khai thác từ mỏ quặng và sau đó xử lý để tách riêng sắt và các khoáng chất khác.
  • Than cốc: Than cốc được sử dụng để tạo ra lượng nhiệt cần thiết để nung quặng sắt trong quá trình luyện kim.
  • Vật liệu phụ gia: Bên cạnh quặng sắt và than cốc, ngành thép còn sử dụng một số vật liệu phụ gia khác như đá vôi, cát, dolomit và các chất trợ luyện kim như silic, mangan và chromium.

3.1.2. Sản xuất

Giai đoạn sản xuất trong ngành thép bao gồm quá trình chính để chuyển đổi đầu vào thành sản phẩm thép chất lượng cao. Các bước chính trong quá trình sản xuất thép bao gồm:

  • Nung nóng: Quặng sắt và than cốc được đưa vào lò luyện kim và nung chảy ở nhiệt độ cao.
  • Luyện kim: Trong quá trình này, các chất trợ luyện kim và các vật liệu phụ gia được thêm vào để điều chỉnh thành phần hóa học của thép, nâng cao chất lượng và tính chất cơ học của nó.
  • Thổi khí oxy: Quá trình thổi khí oxy được sử dụng để loại bỏ các tạp chất như carbon, silic và mangan khỏi thép.
  • Đúc: Sau khi luyện kim, thép được đúc thành các khối hoặc các sản phẩm thép cụ thể như tấm, cuộn, ống, dây, xà gồ, thép hình, vv.
Những điều quan trọng của ngành thép

Những điều quan trọng của ngành thép

3.1.3. Đầu ra

Đầu ra của ngành thép là các sản phẩm thép đã qua quá trình sản xuất và đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật và chất lượng của khách hàng. Các sản phẩm thép có thể được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau, bao gồm xây dựng, sản xuất ô tô, đóng tàu, cơ khí, điện tử, vv. Các sản phẩm thép đầu ra có thể bao gồm:

  • Tấm thép: Được sử dụng rộng rãi trong ngành xây dựng và công nghiệp chế tạo. Tấm thép có thể được cắt và uốn theo yêu cầu để tạo thành các thành phần kết cấu, nền móng, vật liệu xây dựng, vv.
  • Cuộn thép: Là dạng sản phẩm thép được cuộn lại thành các cuộn lớn. Cuộn thép thường được sử dụng trong ngành công nghiệp sản xuất ô tô, đóng tàu, thiết bị gia dụng, vv. Nó cũng có thể được cắt thành các tấm thép nhỏ hơn hoặc sử dụng làm vật liệu đầu vào cho các quá trình sản xuất khác.
  • Ống thép: Sản phẩm thép được hình thành thành các ống có đường kính và độ dày khác nhau. Ống thép được sử dụng trong ngành xây dựng, công nghiệp dầu khí, hệ thống cấp nước và xử lý nước thải, công nghiệp ô tô, vv.
  • Dây thép: Là dạng sản phẩm thép có hình dạng dạng dây. Dây thép được sử dụng trong các ngành công nghiệp như cơ khí, xây dựng, điện tử, và cũng trong việc tạo ra các sản phẩm dây cáp, dây thép cốt, dây đai, vv.
  • Thép hình: Bao gồm các sản phẩm thép có hình dạng đặc biệt như thép góc, thép vuông, thép chữ U, vv. Thép hình được sử dụng trong xây dựng kết cấu, cơ khí, cầu đường, vv.
  • Xà gồ thép: Là dạng sản phẩm thép có hình dạng dạng thanh dẹp và dài. Xà gồ thép được sử dụng trong xây dựng cầu đường, nhà xưởng, kết cấu công trình, vv.

3.2. Tính chu kỳ

Ngành thép được biết đến với tính chất chu kỳ, nghĩa là nó trải qua những biến động định kỳ về hiệu suất và nhu cầu tổng thể. Chu kỳ của ngành thép bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau như điều kiện kinh tế, phát triển cơ sở hạ tầng, hoạt động xây dựng và động lực thương mại toàn cầu.

Có thể thấy ngành thép hiện đang trải qua giai đoạn phục hồi và bước vào một chu kỳ mới. Có những kỳ vọng về sự cải thiện dần nhu cầu thép ở cả thị trường trong nước và xuất khẩu, điều này có thể góp phần phục hồi lợi nhuận của ngành. Ngoài ra, các dự báo từ Worldsteel chỉ ra rằng nhu cầu thép toàn cầu dự kiến sẽ bắt đầu phục hồi vào năm 2023, với sự đóng góp đáng kể từ khu vực Đông Á và Đông Nam Á.

Ngành thép thường được đặc trưng bởi các chu kỳ mở rộng và thu hẹp, được thúc đẩy bởi những thay đổi về cung, cầu và điều kiện thị trường.

Trong thời kỳ tăng trưởng kinh tế, nhu cầu về thép có xu hướng tăng lên khi các dự án xây dựng và cơ sở hạ tầng tăng lên.

Ngược lại, trong thời kỳ suy thoái kinh tế, nhu cầu thép có thể giảm do hoạt động xây dựng giảm và đầu tư vào cơ sở hạ tầng thấp hơn.

Quá trình hình thành và phát triển của ngành thép

Quá trình hình thành và phát triển của ngành thép

4. Định hướng tương lai của ngành thép

Ngành thép liên tục phát triển và thích ứng với các công nghệ và tiến bộ mới để tăng cường quy trình sản xuất, nâng cao hiệu quả và đáp ứng nhu cầu thay đổi của thị trường. Dưới đây là một số định hướng và xu hướng trong tương lai trong ngành thép:

4.1. Ứng dụng của công nghệ mới trong sản xuất thép

Ngành thép đang đón đầu các tiến bộ công nghệ để tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm. Một số công nghệ đáng chú ý đang được triển khai bao gồm:

  • Công nghiệp 4.0 và tự động hóa: Tích hợp tự động hóa, trao đổi dữ liệu và phân tích nâng cao để tạo ra “nhà máy thông minh” giúp tối ưu hóa sản xuất, giảm chi phí và tăng cường kiểm soát chất lượng.
  • Internet of Things (IoT): Sử dụng các thiết bị và cảm biến IoT để thu thập dữ liệu theo thời gian thực, theo dõi hiệu suất của thiết bị và cho phép bảo trì dự đoán, giúp cải thiện hiệu quả hoạt động và giảm thời gian ngừng hoạt động.
  • Trí tuệ nhân tạo (AI) và Máy học: Tận dụng các thuật toán AI và kỹ thuật máy học để phân tích lượng dữ liệu khổng lồ, tối ưu hóa các thông số sản xuất và đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu để cải tiến quy trình và nâng cao chất lượng.
  • Rô-bốt tiên tiến: Áp dụng rô-bốt và hệ thống rô-bốt cho các nhiệm vụ như xử lý vật liệu, hàn và lắp ráp để tăng năng suất, độ chính xác và an toàn cho công nhân.
Định hướng tương lai của ngành thép

Định hướng tương lai của ngành thép

4.2. Cải tiến trong quy trình sản xuất và hiệu suất

Ngành thép không ngừng nỗ lực nâng cao quy trình sản xuất và hiệu quả tổng thể. Một số lĩnh vực trọng tâm bao gồm:

  • Hiệu quả năng lượng: Thực hiện các biện pháp tiết kiệm năng lượng, chẳng hạn như cải thiện hệ thống thu hồi nhiệt, tối ưu hóa hoạt động của lò và sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo, để giảm mức tiêu thụ năng lượng và tác động đến môi trường.
  • Tối ưu hóa tài nguyên: Khám phá các phương pháp sáng tạo để tối đa hóa việc sử dụng nguyên liệu thô và giảm phát sinh chất thải, chẳng hạn như tái chế sản phẩm phụ và thu hồi nhiệt thải.
  • Sản xuất tinh gọn: Áp dụng các nguyên tắc tinh gọn để hợp lý hóa các hoạt động, loại bỏ các quy trình không tạo ra giá trị gia tăng và tối ưu hóa luồng nguyên liệu và thông tin trong suốt chu kỳ sản xuất.
  • Đúc và cán liên tục: Những tiến bộ trong công nghệ đúc và cán liên tục nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm tiêu thụ năng lượng và tăng hiệu quả sản xuất.
  • Các quy trình luyện kim tiên tiến: Phát triển các kỹ thuật mới cho thiết kế hợp kim, xử lý nhiệt và xử lý bề mặt để nâng cao hiệu suất và tính chất của các sản phẩm thép.
Định hướng tương lai của ngành thép

Định hướng tương lai của ngành thép

5. Kết luận

Trải qua nhiều thập kỷ, ngành thép đã trở thành một biểu tượng của sự tiến bộ công nghiệp và phát triển kinh tế. Từ quá khứ đầy gian truân, ngành này đã vượt qua nhiều thách thức và cải tiến không ngừng để trở thành một lực lượng quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu. Nhưng hơn nữa, ngành thép đang hướng tới tương lai với sự đổi mới công nghệ và cải tiến quy trình sản xuất. Qua việc áp dụng công nghệ mới, ngành thép hy vọng sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thế giới hiện đại.

******************************

Tham gia ngay Group Đầu tư giá trị của AzFin Việt Nam để có thể nhận các bản tin đầu tư chất lượng.

Liên hệ với AzFin theo các thông tin dưới đây: 

Bài viết liên quan

Để lại Bình Luận

LIÊN HỆ NGAY

     

    CÔNG TY CỔ PHẦN AZFIN VIỆT NAM

     

    AzFin Việt Nam xác định cho mình sứ mệnh trở thành đối tác đáng tin cậy nhất của nhà đầu tư giá trị thông qua các giải pháp đào tạo, tư vấn tài chính, chứng khoán toàn diện và đồng hành cùng nhà đầu tư trong hành trình xây dựng tháp tài sản bền vững. 

    @2021 – Bản quyền nội dung thuộc về AzFin