Sai lầm trong đầu tư giá trị nhà đầu tư thường gặp

Đầu tư giá trị (Value Investing) từ lâu đã được nhà đầu tư xem là một trường phái đầu tư bền vững, đại diện bởi những cái tên huyền thoại như Benjamin Graham, Warren Buffett và Charlie Munger. Tuy nhiên, không phải ai áp dụng phương pháp này cũng thành công. Thực tế, phần lớn nhà đầu tư cá nhân đều vấp phải những sai lầm cơ bản dẫn đến thua lỗ, kém hiệu quả hơn so với thị trường chung. Bài viết sẽ giúp bạn hệ thống lại những sai lầm trong đầu tư giá trị mà nhà đầu tư thường mắc phải.

1. Góc nhìn từ lý thuyết thị trường hiệu quả (Efficient Market Hypothesis)

Trước khi liệt kê các sai lầm, chúng ta cần phải hiểu rõ: Thị trường chứng khoán vốn dĩ rất khó để đánh bại. Theo nghiên cứu của S&P Dow Jones Indices (SPIVA Report), hơn 98% quỹ đầu tư chủ động tại Mỹ không thể vượt qua chỉ số thị trường trong vòng 20 năm.

Góc nhìn từ lý thuyết thị trường hiệu quả

Từ hình ảnh và thông tin AzFin cung cấp, có thể thấy sự phản ánh phần nào của Lý thuyết thị trường hiệu quả (EMH):

• Dạng yếu (Weak form): Phân tích kỹ thuật không đem lại nhiều ý nghĩa vì giá đã phản ánh toàn bộ thông tin quá khứ.
• Dạng trung bình (Semi-strong form): Phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật đều rất khó để tạo ra lợi thế vượt trội.
• Dạng mạnh (Strong form): Ngay cả thông tin nội bộ cũng không thể giúp nhà đầu tư thắng dài hạn.

Như vậy, để thành công với đầu tư giá trị, nhà đầu tư nên cẩn trọng, tránh những sai lầm dễ mắc phải – điều mà chính Charlie Munger đã từng nhấn mạnh: “Nếu biết mình sẽ chết ở đâu, tôi sẽ không bao giờ đến đó.”

Tham khảo thêm: Đầu tư giá trị là gì? 5 nguyên tắc cơ bản trong đầu tư giá trị

2. 05 sai lầm trong đầu tư giá trị nhà đầu tư thường gặp

2.1 Định giá sai – Căn bệnh kinh điển của nhà đầu tư

Trong đầu tư giá trị, nguyên tắc cốt lõi luôn là:

• Mua khi giá thị trường < Giá trị nội tại.
• Bán khi giá thị trường > Giá trị nội tại.

Vậy nên việc định giá sai giá trị nội tại là lỗi rất phổ biến của nhà đầu tư giá trị. Các nguyên nhân chủ yếu gồm:

• Thiếu kiến thức tài chính cơ bản: Không hiểu rõ báo cáo tài chính, chỉ số P/E, P/B…
• Thiếu kiến thức thị trường: Không biết cách xử lý các sự kiện như chia tách cổ phiếu, cổ tức bằng cổ phiếu hoặc tiền mặt…
• Thiếu thông tin hoặc không cập nhật kịp thời tình hình doanh nghiệp.

Định giá sai – Căn bệnh kinh điển của nhà đầu tư

Ví dụ: Một mã cổ phiếu có giá 10.000đ sau chia tách từ 20.000đ. Nếu nhà đầu tư không hiểu cơ chế chia tách, họ có thể lầm tưởng cổ phiếu đang rẻ đi, từ đó đánh giá sai giá trị thật của doanh nghiệp.

Tham khảo thêm: 5 phương pháp định giá cổ phiếu hiệu quả nhất

2.2 Sai lầm trong đầu tư giá trị 2: Không đa dạng hoá danh mục

Câu nói “Không bỏ tất cả trứng vào cùng một giỏ” luôn đúng trong lĩnh vực tài chính. Nhiều nhà đầu tư mắc lỗi cơ bản này khi chỉ tập trung vào một ngành hoặc vài mã cổ phiếu “yêu thích”.

Ví dụ: Bạn mua mã 10 cổ phiếu khác nhau nhưng tất cả đều thuộc ngành ngân hàng. Khi lãi suất tăng, toàn ngành bị ảnh hưởng, toàn bộ danh mục của bạn sẽ gặp rủi ro.

Đa dạng hoá không chỉ nói về số lượng mà còn về ngành nghề, loại tài sản và chu kỳ kinh tế. Ngoài cổ phiếu, bạn có thể tham khảo các kênh tài sản khác như: vàng, bất động sản, trái phiếu, tài sản thay thế (nghệ thuật, hàng hoá)…

Cũng như nhà đầu tư huyền thoại Ray Dalio đã nổi tiếng với chiến lược All Weather Portfolio – Phân bổ đa dạng để thích nghi với mọi điều kiện thị trường.

Tham khảo thêm: Năm nguyên tắc chính trong phương pháp đầu tư Warren Buffett

2.3 Lạm dụng đòn bẩy tài chính

Nhiều nhà đầu tư sử dụng Margin (vay ký quỹ) với kỳ vọng sẽ có lợi nhuận cao hơn. Nhưng thị trường chứng khoán lại là nơi biến động thất thường, quá lạm dụng đòn bẩy tài chính dễ khiến nhà đầu tư “cháy túi”.

Theo thống kê, trong những thời điểm thị trường sụt giảm mạnh, ví dụ như Covid-19 năm 2020, phần lớn tài khoản sử dụng Margin cao đều bị Call Margin và phải bán tháo, dẫn đến việc thua lỗ nặng nề.

Lạm dụng đòn bẩy tài chính

Tham khảo thêm: Margin là gì? Những khái niệm trong Margin dành cho nhà đầu tư mới

2.4 Thiếu kiên nhẫn – Bẫy tâm lý thường gặp

Warren Buffett từng nói: “Thị trường là công cụ chuyển tiền từ người thiếu kiên nhẫn sang người kiên nhẫn.”

Nhiều người muốn “đánh nhanh thắng nhanh”, tuy nhiên giá trị thật của một doanh nghiệp thường cần đến thời gian dài để được thị trường công nhận. Thiếu kiên nhẫn khiến nhà đầu tư bán quá sớm hoặc chạy theo các làn sóng ngắn hạn, đánh mất đi lợi thế dài hạn.

2.5 May mắn – Yếu tố không thể kiểm soát nhưng cần thừa nhận

Ngoài kiến thức, sự kỷ luật, sự kiên nhẫn thì may mắn cũng đóng một vai trò nhất định trong đầu tư. Một quyết định mua cổ phiếu đúng thời điểm thị trường bùng nổ có thể đem lại lợi nhuận khổng lồ. Trong khi cùng một chiến lược nhưng mua ở thời điểm khác lại có thể xảy ra thua lỗ.

Điều quan trọng là nhà đầu tư nên biết xây dựng chiến lược quản trị rủi ro để có thể giảm thiểu tác động của các yếu tố không thể kiểm soát này.

3. Cách tránh sai lầm và tối ưu hiệu quả đầu tư

Để tránh các lỗi cơ bản này, nhà đầu tư có thể tham khảo:

• Học kiến thức tài chính cơ bản thông qua sách vở, các khoá học uy tín: Học về cách đọc hiểu báo cáo tài chính, định giá doanh nghiệp như: https://khoahocchungkhoan.azfin.vn/, https://dinhgiacophieu.azfin.vn/…
• Đa dạng hoá danh mục: Không chỉ nhiều mã cổ phiếu mà cần phân bổ ra nhiều ngành, nhiều loại tài sản.
• Hạn chế sử dụng margin: Chỉ sử dụng khi thực sự kiểm soát được mức độ rủi ro.
• Giữ vững kỷ luật, kiên nhẫn: Đầu tư giá trị là hành trình dài hạn, không phải cuộc đua ngắn hạn. Vậy nên hãy kiên nhẫn khi tham gia thị trường.
• Luôn cập nhật thông tin của doanh nghiệp, thị trường, tình hình vĩ mô… để có thể đưa ra phương án điều chỉnh chiến lược kịp thời.

Xem full video phân tích chi tiết tại:

4. Tổng kết

Nguyên tắc cơ bản của đầu tư giá trị rất dễ, nhưng không phải ai cũng thực hiện thành công. Nó đòi hỏi ở bạn sự hiểu biết, tính kỷ luật và khả năng tránh sai lầm trong đầu tư giá trị. Như Charlie Munger đã nhấn mạnh, việc tránh được sai lầm đã là một nửa con đường đi đến thành công.

Đầu tư thành công không chỉ nằm ở việc tìm kiếm cơ hội, mà quan trọng hơn là biết tránh những cạm bẫy.

Trên đây là toàn bộ nội dung AzFin muốn gửi đến NĐT. Hy vọng rằng những nội dung này sẽ giúp ích cho NĐT trong quá trình đầu tư.

Hãy theo dõi AzFin thường xuyên vì AzFin luôn đem lại những bài viết thú vị và nhiều bài học bổ ích về đầu tư.

Tham gia ngay Group Đầu tư giá trị của AzFin Việt Nam để có thể nhận các bản tin đầu tư chất lượng.

Liên hệ với AzFin theo các thông tin dưới đây: 

• Hotline: 096 249 86 39
• Fanpage AzFin Việt Nam: https://www.facebook.com/AzFinVietNam
• Youtube: https://www.youtube.com/c/azfinvietnam
• Zalo Official AzFin Việt Nam: https://zalo.me/1723747511285646453
• Tiktok: https://www.tiktok.com/@chungkhoanazfin
• Cộng đồng Tích sản Cổ phiếu: https://tichsancophieu.vn/ 
• Tham khảo các khóa học của AzFin: https://academy.azfin.vn/