GNP là gì? GNP danh nghĩa bao gồm những thành phần nào?

Khi nói về kinh tế quốc gia, GNP (Gross National Product) là một thuật ngữ quan trọng. Nhưng bạn có biết GNP là gì và GNP danh nghĩa bao gồm những thành phần nào? Hãy cùng chúng tôi khám phá sâu hơn về khái niệm này và các yếu tố quyết định danh nghĩa của nó

1. GNP là gì?

GNP là viết tắt của Gross National Product, hay Tổng sản phẩm quốc gia. Đây là một chỉ số kinh tế đo lường tổng giá trị của tất cả các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất bởi các công dân và doanh nghiệp của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định.

GNP được tính bằng công thức:

GNP = C + I + G + (X – M) + NR

Trong đó: 

• C: là chi phí tiêu dùng cá nhân (hộ gia đình)
• I: là tổng đầu tư cá nhân quốc nội (tất cả các doanh nghiệp đầu tư trên lãnh thổ một nước)
• G: là chi phí tiêu dùng của chính phủ
• X: là kim ngạch xuất khẩu các hàng hóa và dịch vụ
• M: là kim ngạch nhập khẩu các hàng hóa và dịch vụ
• NR: là thu nhập ròng từ các hàng hóa và dịch vụ đầu tư ở nước ngoài (thu nhập ròng).

Một ví dụ về GNP: 

Giả sử một quốc gia có các chỉ số kinh tế như sau trong năm 2023:

• Chi phí tiêu dùng cá nhân (C) là 500 tỷ USD
• Tổng đầu tư quốc nội (I) là 200 tỷ USD
• Chi phí tiêu dùng của chính phủ (G) là 100 tỷ USD
• Kim ngạch xuất khẩu (X) là 150 tỷ USD
• Kim ngạch nhập khẩu (M) là 120 tỷ USD
• Thu nhập ròng từ nước ngoài (NR) là 20 tỷ USD

Theo công thức GNP = C + I + G + (X – M) + NR, ta có:

GNP = 500 + 200 + 100 + (150 – 120) + 20

Vậy GNP = 850 tỷ USD

Điều này có nghĩa là quốc gia đó đã sản xuất ra các hàng hóa và dịch vụ có giá trị 850 tỷ USD trong năm 2023, bao gồm cả những sản phẩm do công dân của nó sản xuất ở nước ngoài.

GNP (Gross National Product) – Tổng sản phẩm quốc gia

XEM THÊM: Tỷ giá hối đoái là gì? Tất tần tật những gì bạn cần biết

2. Phân biệt các loại GNP

GNP (Gross National Product) được chia thành hai loại phổ biến là GNP danh nghĩa và GNP thực tế.

2.1. GNP danh nghĩa

GNP danh nghĩa là GNP được tính bằng giá hiện tại của các hàng hóa và dịch vụ, không điều chỉnh theo lạm phát . GNP danh nghĩa cho biết giá trị thực tế của sản lượng kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định.

Tuy nhiên, GNP danh nghĩa không phản ánh được sự biến động của giá cả và mức sống của người dân. Do đó, để so sánh GNP giữa các quốc gia hoặc giữa các năm khác nhau, người ta thường sử dụng GNP thực, hay GNP đã điều chỉnh theo lạm phát.

GNP danh nghĩa không phản ánh được sự biến động của giá cả vì nó được tính bằng giá hiện tại của các hàng hóa và dịch vụ, không có điều chỉnh nào cho lạm phát được tính đến. Điều này có nghĩa là GNP danh nghĩa sẽ bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi của giá cả trên thị trường, làm cho nó không thể so sánh được giữa các quốc gia hoặc giữa các năm khác nhau.

ĐỌC THÊM: Dự trữ ngoại hối là gì? Mục đích của dự trữ ngoại hối

2.2. GNP thực tế

GNP thực tế là GNP đã điều chỉnh theo lạm phát, tức là tính theo giá cố định ở một thời kỳ nào đó. GNP thực tế cho biết giá trị của sản lượng kinh tế tính theo giá cố định ở một thời kỳ nào đó. GNP thực tế thường được dùng để xác định mức độ tăng trưởng của nền kinh tế quốc gia. GNP thực tế được tính bằng cách chia GNP danh nghĩa cho chỉ số giá cả hay chỉ số lạm phát (D).

Công thức tính GNP thực tế là:

GNP thực tế = GNP danh nghĩa / D 

Phân biệt các loại GNP

3. GNP danh nghĩa bao gồm những thành phần nào?

GNP danh nghĩa bao gồm 3 thành phần chính, chúng ảnh hưởng trực tiếp đến các chỉ số GNP danh nghĩa của quốc gia.

3.1. Thu nhập từ các nguồn trong nước

Thu nhập từ các nguồn trong nước là tổng giá trị của các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất bởi các công dân và doanh nghiệp trong lãnh thổ của quốc gia. Thu nhập từ các nguồn trong nước bao gồm cả thu nhập từ các hoạt động kinh tế của chính phủ, như thuế, chi tiêu công, v.v. Thu nhập từ các nguồn trong nước cũng được gọi là GDP (Gross Domestic Product), hay Tổng sản phẩm nội địa .

Thu nhập từ các nguồn trong nước được tính bằng công thức:

Thu nhập từ các nguồn trong nước = C + I + G + (X – M)

Trong đó:

• C: là chi phí tiêu dùng cá nhân (hộ gia đình)
• I: là tổng đầu tư cá nhân quốc nội (tất cả các doanh nghiệp đầu tư trên lãnh thổ một nước)
• G: là chi phí tiêu dùng của chính phủ
• X: là kim ngạch xuất khẩu các hàng hóa và dịch vụ
• M: là kim ngạch nhập khẩu các hàng hóa và dịch vụ.

GNP danh nghĩa bao gồm những thành phần nào?

XEM THÊM: Ngoại hối là gì? Tất tần tật những điều nhà đầu tư cần biết

3.2. Thu nhập từ các nguồn ngoài nước

Thu nhập từ các nguồn ngoài nước là tổng giá trị của các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất bởi các công dân và doanh nghiệp của quốc gia ở nước ngoài, bao gồm cả thu nhập từ đầu tư, lao động, lợi tức, tiền lãi, trợ cấp, quyên góp, v.v. Thu nhập từ các nguồn ngoài nước phản ánh sự liên kết kinh tế giữa quốc gia với thế giới .

Thu nhập từ các nguồn ngoài nước được tính bằng công thức:

Thu nhập từ các nguồn ngoài nước = Thu nhập ròng từ các hàng hóa và dịch vụ đầu tư ở nước ngoài + Thu nhập chuyển nhượng

Trong đó: 

• Thu nhâp ròng từ các hàng há và dịch vụ đầu tư ở nước ngoài (NR): là tổng giá trị của các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất bởi các công dân và doanh nghiệp của quốc gia ở nước ngoài trừ đi tổng giá trị của các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất bởi các công dân và doanh nghiệp của quốc gia khác ở trong lãnh thổ quốc gia .
• Thu nhập chuyển nhượng (TR): là tổng giá trị của các khoản chuyển nhượng tiền tệ hoặc hàng hóa từ quốc gia này sang quốc gia khác, không liên quan đến sản xuất hoặc tiêu dùng.

GNP danh nghĩa bao gồm những thành phần nào?

ĐỌC THÊM: Vốn lưu động là gì? Phân biệt vốn điều lệ và vốn lưu động

3.3. Thu nhập chuyển nhượng

Thu nhập chuyển nhượng là tổng giá trị của các khoản chuyển nhượng tiền tệ hoặc hàng hóa từ quốc gia này sang quốc gia khác, không liên quan đến sản xuất hoặc tiêu dùng. Ví dụ như tiền gửi về nước của người lao động ở nước ngoài, tiền trợ cấp từ chính phủ hoặc tổ chức quốc tế, v.v. Thu nhập chuyển nhận phản ánh sự liên kết kinh tế, xã hội và nhân đạo giữa quốc gia với thế giới.

Thu nhập chuyển nhận bao gồm các loại sau:

GNP danh nghĩa = C + I + G + (X – M) + NR + TR

Trong đó:

• C: là chi phí tiêu dùng cá nhân (hộ gia đình)
• I: là tổng đầu tư cá nhân quốc nội (tất cả các doanh nghiệp đầu tư trên lãnh thổ một nước)
• G: là chi phí tiêu dùng của chính phủ
• X: là kim ngạch xuất khẩu các hàng hóa và dịch vụ
• M: là kim ngạch nhập khẩu các hàng hóa và dịch vụ
• NR: là thu nhập ròng từ các hàng hóa và dịch vụ đầu tư ở nước ngoài (thu nhập ròng).

GNP danh nghĩa bao gồm những thành phần nào?

XEM THÊM: Điểm danh những thương vụ M&A lớn nổi tiếng trên thế giới

4. Vai trò của GNP đối với nền kinh tế quốc gia

GNP là một trong những chỉ số kinh tế quan trọng để đánh giá sức mạnh kinh tế của một quốc gia. GNP có vai trò như sau:

• GNP thể hiện mức độ thu nhập và cuộc sống của người dân trong một quốc gia. GNP bình quân đầu người là GNP chia cho số dân của quốc gia đó, phản ánh mức sống và năng suất lao động của người dân. Quốc gia có GNP bình quân đầu người cao thường có nền kinh tế phát triển, người dân giàu có và hạnh phúc. Ngược lại, quốc gia có GNP bình quân đầu người thấp thường có nền kinh tế yếu kém, người dân nghèo khổ và khốn khổ.
• GNP thể hiện sự liên kết kinh tế giữa quốc gia với thế giới. GNP bao gồm cả thu nhập từ các nguồn ngoài nước, là tổng giá trị của các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất bởi các công dân và doanh nghiệp của quốc gia ở nước ngoài, bao gồm cả thu nhập từ đầu tư, lao động, lợi tức, tiền lãi, trợ cấp, quyên góp, v.v. Quốc gia có thu nhập từ các nguồn ngoài nước cao thường có nền kinh tế mở rộng, hấp dẫn đầu tư nước ngoài, tăng cường hợp tác quốc tế và nhận được sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế. Ngược lại, quốc gia có thu nhập từ các nguồn ngoài nước thấp thường có nền kinh tế bị cô lập, thiếu cạnh tranh, yếu thế trên thị trường quốc tế và thiếu sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế.

Ngoài ra, từ công thức tính GNP được đề cập ở trên, ta có thể thấy được tầm quan trọng của GNP đối với nền quốc gia.

• Quốc gia có C cao thường có nhu cầu tiêu dùng cao, thị trường trong nước sôi động và cung cấp nhiều sản phẩm và dịch vụ cho người dân.
• Quốc gia có I cao thường có sự đầu tư vào các ngành công nghiệp trọng điểm, cải thiện cơ sở hạ tầng và nâng cao năng lực sản xuất.
• Quốc gia có G cao thường có sự can thiệp của nhà nước vào nền kinh tế, cung cấp các dịch vụ công cộng và bảo đảm an sinh xã hội.
• Quốc gia có (X – M) cao thường có thặng dư thương mại, xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu và tăng cường cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
• Quốc gia có NR cao thường có thu nhập từ các tài sản nước ngoài, đầu tư ra nước ngoài nhiều hơn đầu tư vào nước và nhận được lợi tức từ các hoạt động kinh doanh quốc tế.

Vai trò của GNP đối với nền kinh tế quốc gia

XEM THÊM: Kinh tế Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế

5. Điểm hạn chế của GNP (Gross National Product)

GNP là một chỉ số kinh tế quan trọng để đánh giá sức mạnh kinh tế của một quốc gia. Tuy nhiên, GNP cũng có một số hạn chế cần được nhìn nhận, như sau:

• GNP không bao gồm giá trị của các sản phẩm và dịch vụ bán trong nền kinh tế ngầm hoặc sản phẩm tự cung tự cấp (rau trong vườn, v.v.). Đây là một trong những hạn chế của GNP vì những dịch vụ này có đóng góp đáng chú ý trong việc quyết định yếu tố kinh tế của một quốc gia.
• GNP không phản ánh được sự biến động của giá cả và lạm phát. GNP danh nghĩa là GNP được tính bằng giá hiện tại của các hàng hóa và dịch vụ, không có điều chỉnh nào cho lạm phát được tính đến. Điều này có nghĩa là GNP danh nghĩa sẽ bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi của giá cả trên thị trường, làm cho nó không thể so sánh được giữa các quốc gia hoặc giữa các năm khác nhau.
• GNP không phản ánh được sự phân bổ thu nhập và mức độ bất bình đẳng trong xã hội. GNP chỉ cho biết tổng thu nhập của một quốc gia, nhưng không cho biết thu nhập đó được chia ra như thế nào giữa các cá nhân, hộ gia đình, lớp xã hội hay khu vực. Điều này có thể dẫn đến những hiểu lầm về mức sống và chất lượng cuộc sống của người dân.

Điểm hạn chế của GNP (Gross National Product)

XEM THÊM: Suy thoái kinh tế là gì? Những dấu hiệu của suy thoái kinh tế

6. Phân biệt GNP và GDP

GNP và GDP là hai chỉ số kinh tế quan trọng để đánh giá sức mạnh kinh tế của một quốc gia. Tuy nhiên, chúng có những khác biệt về bản chất, cách tính và ý nghĩa. Dưới đây là một số điểm phân biệt chính giữa GNP và GDP:

7. Kết luận

Như vậy, tong tình hình kinh tế biến đổi liên tục, hiểu rõ GNP và các thành phần của nó giúp chúng ta đánh giá sức khỏe kinh tế của một quốc gia và định hướng phát triển trong tương lai.

******************************

Tham gia ngay Group Đầu tư giá trị của AzFin Việt Nam để có thể nhận các bản tin đầu tư chất lượng.

Liên hệ với AzFin theo các thông tin dưới đây: 

• Hotline: 096 249 86 39
• Fanpage AzFin Việt Nam: https://www.facebook.com/AzFinVietNam
• Youtube: https://www.youtube.com/c/azfinvietnam
• Zalo Official AzFin Việt Nam: https://zalo.me/1723747511285646453
• Tiktok: https://www.tiktok.com/@chungkhoanazfin
• Tham khảo các khóa học của AzFin: https://academy.azfin.vn/