Mục lục bài viết
Có lẽ không một câu nói nào về đầu tư lại nổi tiếng và được nhắc đến nhiều như triết lý của huyền thoại Warren Buffett: “Hãy tham lam khi người khác sợ hãi, và hãy sợ hãi khi người khác tham lam”. Về lý thuyết, câu nói này nghe có vẻ đơn giản, nhưng để thực sự áp dụng thành công trong thực tế lại là một thách thức cực lớn.
Tại sao vậy? Bởi vì nó đòi hỏi một tâm lý vững vàng, một sự hiểu biết sâu sắc về giá trị nội tại của doanh nghiệp, và một chiến lược quản trị rủi ro chặt chẽ. Bài viết này sẽ phân tích hai cơ sở then chốt để bạn có thể biến triết lý này từ lý thuyết thành hành động, giúp bạn tìm thấy những cơ hội vàng trong bối cảnh thị trường hoảng loạn.
1. Nhận diện “nỗi sợ hãi” thật sự của thị trường
Không phải bất cứ lúc nào thị trường giảm điểm cũng là cơ hội để “tham lam”. Nỗi sợ hãi mà Buffett đề cập đến không phải là sự điều chỉnh thông thường, mà là sự hoảng loạn thái quá, khiến thị trường định giá sai lệch nghiêm trọng so với giá trị thực.
Chúng ta hãy nhìn lại một số sự kiện tiêu biểu để thấy rõ điều này.
- Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008: Khi các ngân hàng lớn sụp đổ, thị trường chứng khoán toàn cầu chao đảo, nhà đầu tư bán tháo tài sản bất chấp giá trị. Đây chính là lúc Warren Buffett đã rót hàng tỷ USD vào các tập đoàn lớn như Goldman Sachs và General Electric. Ông tin rằng nỗi sợ hãi đã đẩy giá trị của những công ty này xuống thấp hơn rất nhiều so với giá trị thực của chúng. Kết quả là, khi thị trường phục hồi, những khoản đầu tư này đã mang lại lợi nhuận khổng lồ.
- Sự kiện Brexit 2016: Khi Vương quốc Anh quyết định rời khỏi Liên minh châu Âu, thị trường chứng khoán toàn cầu chao đảo, đặc biệt là thị trường châu Âu. Sự lo sợ về một cuộc suy thoái đã khiến nhiều cổ phiếu blue-chip giảm mạnh. Tuy nhiên, những nhà đầu tư hiểu rõ rằng nền tảng kinh doanh của các công ty này không thay đổi, chỉ là tâm lý thị trường bị ảnh hưởng. Họ đã tận dụng cơ hội này để mua vào với giá hời.
“Hãy tham lam khi người khác sợ hãi” – Warren Buffett
Ở Việt Nam, chúng ta cũng có thể thấy những kịch bản tương tự. Một ví dụ gần đây là sự kiện giả định vào tháng 4/2025 (theo kịch bản gốc), khi thông tin về thuế quan của một quốc gia lớn được đưa ra, VN-Index đã có lúc giảm tới 88 điểm trong vài phiên. Sự bán tháo diễn ra tràn lan, bất kể doanh nghiệp đó có bị ảnh hưởng trực tiếp hay không. Các cổ phiếu ngành điện, tiện ích, hay tiêu dùng thiết yếu – những nhóm ngành ít bị tác động bởi chính sách thuế – cũng bị bán tháo. Đây chính là thời điểm “vàng” để một nhà đầu tư giá trị có thể “tham lam”.
Tham khảo thêm: “Ngon, bổ, rẻ” của triết lý 3P – Chìa khóa Đầu tư giá trị
2. “Tham lam” phải dựa trên định giá hấp dẫn
Việc nhận diện nỗi sợ hãi là cần thiết, nhưng chưa đủ. Yếu tố cốt lõi để “tham lam” một cách thông minh là định giá cổ phiếu. Bạn chỉ nên mua khi giá thị trường của cổ phiếu đã giảm xuống thấp hơn nhiều so với giá trị nội tại của nó.
Như Benjamin Graham, cha đẻ của trường phái đầu tư giá trị, đã chỉ ra, “đầu tư thành công không phải là mua những gì tốt nhất, mà là mua những thứ tốt nhất khi chúng đang có giá thấp hơn giá trị thực của chúng”.
“Tham lam” phải dựa trên định giá hấp dẫn
Để xác định một cổ phiếu có “rẻ” hay không, chúng ta cần sử dụng các công cụ định giá chuyên nghiệp:
- P/E và P/B: So sánh các chỉ số này của cổ phiếu với mức trung bình ngành và lịch sử của chính nó. Khi chỉ số P/E hoặc P/B của một doanh nghiệp chất lượng giảm đột ngột xuống mức thấp bất thường, đó có thể là một tín hiệu cho thấy nó đang bị định giá thấp.
- Chiết khấu dòng tiền (DCF): Đây là phương pháp định giá chi tiết nhất, giúp ước tính giá trị nội tại của doanh nghiệp dựa trên dòng tiền dự kiến trong tương lai. Khi giá thị trường của cổ phiếu thấp hơn giá trị DCF, bạn đã có một “biên độ an toàn” (Margin of Safety).
Khoảng cách giữa giá thị trường và giá trị nội tại chính là “biên độ an toàn” mà nhà đầu tư giá trị luôn tìm kiếm. Biên độ này càng lớn, rủi ro càng thấp và tiềm năng lợi nhuận càng cao. Khi thị trường hoảng loạn, biên độ an toàn này thường được nới rộng ra một cách đáng kể, tạo ra cơ hội tuyệt vời cho những ai có tầm nhìn.
Tham khảo thêm: Cổ phiếu chu kỳ và bí quyết đầu tư cho người thích mạo hiểm
3. Một số điều nhà đầu tư cần lưu ý
3.1 Sai lầm chết người khi “tham lam” không đúng cách
Việc áp dụng sai triết lý “Hãy tham lam khi người khác sợ hãi” có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Một số sai lầm phổ biến bao gồm:
- “Tham lam” mà không phân tích: Mua vào một cách bừa bãi chỉ vì giá giảm, mà không đánh giá lại nền tảng cơ bản của doanh nghiệp. Cổ phiếu của một công ty đang trên bờ vực phá sản có thể giảm giá đến 90%, nhưng nó vẫn có thể trở thành 0.
- Sử dụng đòn bẩy quá mức: Đây là một trong những sai lầm nguy hiểm nhất. Việc vay margin quá lớn để “bắt đáy” khi thị trường giảm có thể khiến bạn bị call margin và mất sạch tài sản nếu thị trường tiếp tục đi xuống.
- Không quản trị vốn: Phân bổ toàn bộ vốn vào một hoặc hai cổ phiếu mà không đa dạng hóa danh mục. Mặc dù bạn tin tưởng vào một cổ phiếu nào đó, nhưng rủi ro không lường trước vẫn luôn tồn tại.
3.2 Quản trị rủi ro và phân bổ vốn
Triết lý “Hãy tham lam khi người khác sợ hãi” chỉ thực sự hiệu quả khi đi kèm với một chiến lược quản trị rủi ro thông minh.
- Quản trị vốn chặt chẽ: Đừng bao giờ đầu tư tất cả vốn của bạn vào một thời điểm. Thay vào đó, hãy chia nhỏ vốn để mua vào từng phần (mua gom) khi giá tiếp tục giảm. Điều này giúp bạn có thể tận dụng lợi thế của thị trường và giảm thiểu rủi ro trung bình giá.
- Phân bổ danh mục hợp lý: Đa dạng hóa danh mục đầu tư giúp bạn bảo vệ tài sản trong trường hợp một cổ phiếu gặp rủi ro bất ngờ. Ví dụ, bạn có thể phân bổ vốn vào các cổ phiếu “tham lam” ở nhiều ngành khác nhau như công nghệ, tiêu dùng và tài chính.
4. Kết luận
Câu nói của Warren Buffett không phải là một lời khuyên mù quáng để “bắt đáy” mà là một lời kêu gọi về tư duy đầu tư ngược dòng. Nó yêu cầu bạn phải có kiến thức, sự tự tin và một chiến lược vững chắc.
Hãy tham lam khi thị trường hoảng loạn, nhưng sự tham lam đó phải dựa trên cơ sở vững chắc của định giá hấp dẫn và quản trị rủi ro nghiêm ngặt. Chỉ khi đó, bạn mới có thể thực sự tìm thấy những cơ hội lợi nhuận lớn mà những nhà đầu tư khác đã bỏ lỡ.
Trên đây là toàn bộ nội dung AzFin muốn gửi đến NĐT. Hy vọng rằng những nội dung này sẽ giúp ích cho NĐT trong quá trình đầu tư.
Hãy theo dõi AzFin thường xuyên vì AzFin luôn đem lại những bài viết thú vị và nhiều bài học bổ ích về đầu tư.
Tham gia ngay Group Đầu tư giá trị của AzFin Việt Nam để có thể nhận các bản tin đầu tư chất lượng.
Liên hệ với AzFin theo các thông tin dưới đây:
- Hotline: 096 249 86 39
- Fanpage AzFin Việt Nam: https://www.facebook.com/AzFinVietNam
- Youtube: https://www.youtube.com/c/azfinvietnam
- Zalo Official AzFin Việt Nam: https://zalo.me/1723747511285646453
- Tiktok: https://www.tiktok.com/@chungkhoanazfin
- Cộng đồng Tích sản Cổ phiếu: https://tichsancophieu.vn/
- Tham khảo các khóa học của AzFin: https://academy.azfin.vn/
