“Ngài thị trường” (Mr. Market) – Bí mật đầu tư vượt thời gian

Bạn đã bao giờ cảm thấy bối rối trước những biến động khó lường của thị trường chứng khoán? Có những ngày, thị trường hưng phấn tột độ, đẩy giá cổ phiếu lên cao ngất trời. Nhưng cũng có những lúc, sự bi quan bao trùm, khiến nhiều cổ phiếu tốt bị bán tháo với mức giá “rẻ như cho”. Đằng sau những biến động đầy cảm xúc đó chính là một khái niệm đầu tư cốt lõi, được ví như kim chỉ nam cho các nhà đầu tư giá trị: “Ngài Thị Trường” (Mr. Market).

1. Ngài thị trường – Người bạn thất thường

Khái niệm này được cha đẻ của trường phái đầu tư giá trị – Benjamin Graham, giới thiệu trong cuốn sách kinh điển “Nhà Đầu Tư Thông Minh” (The Intelligent Investor). Đây không chỉ là một ẩn dụ đơn giản mà còn là một bài học sâu sắc về tâm lý đầu tư và cách tiếp cận thị trường một cách lý trí.

Môn đệ xuất sắc nhất của ông, huyền thoại Warren Buffett, đã kế thừa và áp dụng triết lý này một cách triệt để, tạo nên đế chế đầu tư khổng lồ của mình.

Benjamin Graham hình tượng hóa thị trường chứng khoán như một người cộng sự thất thường tên là Mr. Market. Hằng ngày, ông ta sẽ xuất hiện trước cửa nhà bạn và sẵn sàng mua hoặc bán bất kỳ cổ phiếu nào bạn muốn.

• Khi Ngài Thị Trường vui vẻ và hưng phấn (Bullish), ông ta sẽ đưa ra những lời chào mua với mức giá rất cao. Ông ta tin rằng mọi thứ đều đang tốt đẹp, và sẵn sàng trả nhiều hơn giá trị thực của doanh nghiệp.
• Ngược lại, khi Ngài Thị Trường chán nản và sợ hãi (Bearish), ông ta sẽ bán tháo tất cả cổ phiếu, thậm chí cả những cổ phiếu tốt, với giá cực kỳ rẻ. Ông ta bi quan về tương lai và muốn thoát ra khỏi thị trường bằng mọi giá.

Điều quan trọng nhất trong câu chuyện này là bạn không bắt buộc phải giao dịch với ông ta. Bạn có quyền từ chối lời đề nghị của ông ta vào những ngày ông ta quá hưng phấn hay quá chán nản. Thay vào đó, bạn chỉ nên giao dịch khi mức giá ông ta đưa ra thực sự có lợi cho mình.

Đây chính là điểm khác biệt lớn nhất giữa nhà đầu tư thông minh và đám đông. Nhà đầu tư thông minh coi Mr. Market là một công cụ phục vụ, một cơ hội để mua vào hoặc bán ra, chứ không để ông ta dẫn dắt cảm xúc và quyết định của mình.

Tham khảo thêm: Review sách: Nhà đầu tư thông minh của Benjamin Graham

2. 03 Nguyên tắc giúp “làm chủ” Ngài thị trường

Nếu bạn muốn trở thành một nhà đầu tư thành công như Warren Buffett, việc hiểu và áp dụng triệt để triết lý Mr. Market là điều kiện tiên quyết. Dưới đây là 3 nguyên tắc bạn cần ghi nhớ.

2.1 Ngài thị trường là người phục vụ

Một trong những sai lầm lớn nhất của các nhà đầu tư cá nhân là để cảm xúc chi phối. Họ bị cuốn theo sự hưng phấn của thị trường khi giá cổ phiếu tăng và hoảng loạn bán tháo khi thị trường sụt giảm. Điều này khiến họ mua ở đỉnh và bán ở đáy, đi ngược lại nguyên tắc cơ bản của đầu tư.

Ví dụ:

Vào cuối năm 2021, thị trường chứng khoán toàn cầu trải qua một giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ. Nhiều nhà đầu tư F0 (nhà đầu tư mới) tham gia vào thị trường trong bối cảnh giá cổ phiếu ở mức cao kỷ lục, với kỳ vọng làm giàu nhanh chóng. Họ mua theo số đông, bị cuốn vào những cổ phiếu “nóng” mà không quan tâm đến giá trị nội tại.

Đến năm 2022, khi lạm phát tăng cao và chính sách thắt chặt tiền tệ được áp dụng, thị trường bước vào giai đoạn điều chỉnh. Mr. Market trở nên chán nản và bi quan. Nhiều nhà đầu tư F0, chưa có kinh nghiệm đối phó với sự biến động, đã hoảng loạn bán cắt lỗ, chấp nhận thua lỗ nặng nề.

==> Thị trường chỉ là một công cụ giúp bạn mua và bán. Bạn không cần phải phản ứng với mọi biến động. Hãy học cách đứng ngoài cuộc chơi cảm xúc và chỉ hành động khi bạn có lợi thế.

Tham khảo thêm: 04 Tiêu chí chọn cổ phiếu của Warren Buffett, Charlie Munger

2.2 Tận dụng sự thất thường – Tìm kiếm cơ hội

Sự thất thường của Mr. Market không phải là một mối đe dọa, mà là một cơ hội.

• Khi thị trường chán nản, hàng loạt cổ phiếu, bao gồm cả những doanh nghiệp tốt, có thể bị bán tháo với mức giá thấp hơn nhiều so với giá trị thực. Đây là lúc những nhà đầu tư thông minh đi ngược lại đám đông, tìm kiếm và mua vào những “viên kim cương” bị định giá sai. Đây chính là cách bạn có thể đạt được lợi nhuận cao trong dài hạn.
• Ngược lại, khi thị trường hưng phấn, giá cổ phiếu bị thổi phồng, vượt xa giá trị nội tại. Đây là lúc để bạn chốt lời, bảo vệ thành quả và chuẩn bị cho giai đoạn thị trường điều chỉnh tiếp theo.

Dẫn chứng từ lịch sử:

Warren Buffett nổi tiếng với việc mua vào mạnh mẽ trong những giai đoạn khủng hoảng. Năm 2008, trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, khi nhiều người hoảng sợ, ông đã đổ hàng tỷ USD vào các công ty lớn như Goldman Sachs và General Electric. Ông tin rằng, giá trị cốt lõi của những doanh nghiệp này vẫn còn đó, và Mr. Market đang đưa ra một mức giá cực kỳ hấp dẫn. Sau đó, khi thị trường phục hồi, những khoản đầu tư này đã mang lại lợi nhuận khổng lồ.

CAGR và XIRR – Cách đo lường hiệu quả đầu tư

2.3 Tập trung vào giá trị nội tại

Đây là triết lý cốt lõi của đầu tư giá trị. Thay vì cố gắng dự đoán giá cổ phiếu sẽ lên hay xuống trong ngày mai, bạn cần tập trung vào việc đánh giá giá trị thực của một doanh nghiệp.

Vậy, làm thế nào để xác định giá trị nội tại?

• Phân tích nền tảng kinh doanh: Nghiên cứu mô hình kinh doanh, ban lãnh đạo, tình hình tài chính, và các chỉ số như P/E, P/B, ROE, ROA.
• Lợi thế cạnh tranh bền vững (Moat): Tìm kiếm các doanh nghiệp có “hào sâu” (moat) bảo vệ khỏi đối thủ cạnh tranh. Đó có thể là thương hiệu mạnh, chi phí sản xuất thấp, công nghệ độc quyền, hoặc hiệu ứng mạng lưới.
• Tiềm năng tăng trưởng dài hạn: Đánh giá triển vọng của ngành và khả năng phát triển của doanh nghiệp trong 5-10 năm tới.

Khi bạn đã xác định được giá trị nội tại của một công ty, bạn sẽ không còn lo lắng về những biến động giá hàng ngày. Bạn coi việc mua cổ phiếu là mua một phần của một doanh nghiệp có triển vọng, chứ không phải mua một tờ giấy để hy vọng nó tăng giá.

Lời khuyên từ Warren Buffett: “Hãy cố gắng trở nên sợ hãi khi những người khác tham lam và trở nên tham lam khi những người khác sợ hãi.” Câu nói này tóm tắt hoàn hảo triết lý Mr. Market.

Tham khảo thêm: Chỉ số P/E trong đầu tư là gì? Tất tần tật về chỉ số P/E

3. Tổng kết

“Ngài Thị Trường” không chỉ là một lý thuyết mà còn là một bài học cuộc sống. Nó dạy chúng ta về sự kiên nhẫn, kỷ luật và khả năng kiểm soát cảm xúc.

Thị trường chứng khoán luôn đầy rẫy những cảm xúc thất thường, nhưng bạn có thể học cách tận dụng nó. Bằng cách tập trung vào giá trị nội tại của doanh nghiệp và đi ngược lại đám đông, bạn sẽ có thể xây dựng một danh mục đầu tư bền vững và đạt được thành công trong dài hạn.

Hãy nhớ rằng, bạn chính là người làm chủ cuộc chơi, không phải Ngài Thị Trường.

Trên đây là toàn bộ nội dung AzFin muốn gửi đến NĐT. Hy vọng rằng những nội dung này sẽ giúp ích cho NĐT trong quá trình đầu tư.

Hãy theo dõi AzFin thường xuyên vì AzFin luôn đem lại những bài viết thú vị và nhiều bài học bổ ích về đầu tư.

Tham gia ngay Group Đầu tư giá trị của AzFin Việt Nam để có thể nhận các bản tin đầu tư chất lượng.

Liên hệ với AzFin theo các thông tin dưới đây: 

• Hotline: 096 249 86 39
• Fanpage AzFin Việt Nam: https://www.facebook.com/AzFinVietNam
• Youtube: https://www.youtube.com/c/azfinvietnam
• Zalo Official AzFin Việt Nam: https://zalo.me/1723747511285646453
• Tiktok: https://www.tiktok.com/@chungkhoanazfin
• Cộng đồng Tích sản Cổ phiếu: https://tichsancophieu.vn/ 
• Tham khảo các khóa học của AzFin: https://academy.azfin.vn/