Mục lục bài viết
Đây là những hình ảnh chúng ta thường thấy về cổ phiếu ESOP (cổ phiếu phát hành cho ban lãnh đạo, nhân viên với giá thấp hơn thị giá nhiều lần). Cùng tìm hiểu về định nghĩa và các góc nhìn cả tốt lẫn xấu của ESOP.
1. Cổ phiếu ESOP là gì?
– ESOP (Employee Stock Ownership Plan) là kế hoạch phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động trong công ty. Cổ phiếu ESOP thường được phát hành với giá ưu đãi kèm một số điều kiện….
– Tỷ lệ ESOP là tỷ lệ số lượng cổ phiếu ESOP so với tổng số lượng cổ phiếu hiện tại.
TÌM HIỂU THÊM: Cổ phiếu Large-cap (Bluechip), Mid-cap, Small-cap (Penny) là gì?
2. Đặc điểm của ESOP
Thông thường, loại cổ phiếu này sẽ có những đặc trưng như sau:
– Mang đến quyền sở hữu trong công ty đến cho nhân viên
– Tạo cho người lao động cơ hội được mua cổ phiếu với mức giá “hấp dẫn” (về mặt lý thuyết khi có đóng góp cho công ty)
– Khuyến khích người lao động tiếp tục làm việc và vì gắn lợi ích của công ty và người lao động với nhau
3. Điều kiện để công ty có thể phát hành cổ phiếu ESOP
Theo Điều 64 Nghị định 155/2020/NĐ-CP, để được phát hành cổ phiếu ESOP của mỗi công ty cần:
- Nhận được sự thông qua của đại hội đồng cổ đông
- Tổng số cổ phiếu phân phối trong mỗi 12 tháng không được vượt quá 5% tổng số cổ phiếu đang lưu hành của doanh nghiệp
- Phải có tiêu chuẩn, danh sách người lao động được tham gia. Nguyên tắc xác định số lượng cổ phiếu ESOP cho từng đối tượng, thời gian thực hiện cần được thông qua bởi đại hội đồng cổ đông hoặc Hội đồng quản trị được uỷ quyền
- Công ty cần đủ nguồn vốn theo báo cáo tài chính kiểm toán trong thời gian gần nhất gồm thặng dư vốn cổ phần, quỹ đầu tư phát triển, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối hoặc những quỹ khác được dùng để bổ sung vốn điều lệ theo quy định pháp luật (nếu có).
- Đặc biệt, nếu công ty phát hành cổ phiếu ESOP cho người lao động, tổng giá trị của các nguồn vốn trên phải đảm bảo không thấp hơn tổng giá trị vốn cổ phần tăng thêm theo phương án được Đại hội đồng cổ đông thông qua.
Cổ phiếu ESOP có thể được phát hành từ nguồn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (công ty phân phối là công ty mẹ). Theo đó nguồn vốn thực hiện không được vượt quá mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất được kiểm toán. Công ty chỉ được sử dụng lợi nhuận sau thuế chưa phân phối sau khi đã điều chuyển lợi nhuận từ các công ty con về theo hướng dẫn của chế độ kế toán doanh nghiệp. Ngoài ra, cổ phiếu ESOP còn được phát hành từ thặng dư vốn cổ phần, quỹ đầu tư phát triển hoặc các quỹ khách với nguồn vốn thực hiện được dựa trên báo cáo tài chính của công ty mẹ.
XEM THÊM: Cổ phiếu đang niêm yết là gì?
4. Ưu và nhược của phát hành cổ phiếu ESOP
Cùng nghe câu chuyện về doanh nghiệp phát hành ESOP rất nhiều và cũng có nhiều ý kiến trái chiều quanh doanh nghiệp này
Ví dụ: Mỗi năm khi đặt kế hoạch kinh doanh, nếu vượt kế hoạch kinh doanh 1 tỷ lệ nhất định tùy từng năm MWG sẽ ESOP cho cán bộ công nhân viên. Thông thường mỗi năm MWG sẽ ESOP khoảng tối đa 3% tổng số lượng cổ phiếu đang lưu hành. Cũng xét qua tác động của ESOP:
– Đối với nhân viên: Đây thực chất là 1 khoản thưởng cho cán bộ nhân viên vì những thành quả đóng góp cho công ty, hiện tại luật VN nếu thưởng bằng tiền mặt sẽ bị đánh thuế cao trong khi bán cổ phiếu ra TTCK chỉ chịu mức thuế rất bé dưới 1% như các nhà đầu tư thông thường giao dịch trên TTCK. Bên cạnh đấy khoản này đối với nhân viên sẽ bị khóa trong vòng 4 năm. Năm đầu tiên được bán 25%, năm sau 25%, năm 3 đc bán 25% và năm 4 là 25% còn lại. Đây cũng là 1 hình thức để nhân viên gắn bó hơn với doanh nghiệp vì trong 4 năm đấy nếu họ làm không tốt giá cổ phiếu sẽ rớt giá và lợi ích của họ sẽ bị ảnh hưởng.
– Đối với cổ đông: Đây chính là phần gây ra nhiều tranh cãi nhất khi có nhiều ý kiến cho rằng việc ESOP 3% số cổ phiếu đang lưu hành với giá 10k VNĐ (trong khi giá trên TTCK luôn khoảng 80 – 100k) sẽ làm những cổ đông MWG mất đi lợi ích hàng nghìn tỷ nếu tính theo nguyên tắc kế toán mới (toàn bộ khoản chênh lệch giữa ESOP với giá thị trường sẽ được tính vào khoản lương và thưởng và trừ đi trên báo cáo kết quả kinh doanh). Tuy nhiên, ở 1 góc nhìn khác rằng mỗi năm nếu tính tỷ lệ sở hữu doanh nghiệp, LNST của MWG tăng trưởng 25 – 30%/năm như 1 cái bánh to ra 25 – 30%/năm mà cấu 3% của cái bánh cho cán bộ nhân viên là hợp lý. Thà vậy còn hơn giữ toàn bộ mà không tăng trưởng vì ngành dịch vụ là ngành cần rất nhiều yếu tố quản trị và con người.
Có thể thấy rằng, ESOP của MWG mặc dù trên 1 nền lợi nhuận và doanh nghiệp tăng trưởng cao nhưng vẫn gây ra nhiều ý kiến trái chiều và tranh cãi. Một số trường hợp khác sẽ thấy rõ rằng ESOP của Việt Nam đang bị sử dụng sai mục đích. Về cơ bản, nếu doanh nghiệp không tăng trưởng mạnh mà lại ESOP quá nhiều thì là một yếu tố không tích cực
Muốn biết ESOP phần tốt hay xấu nhiều nhiều hơn cần phải xét dựa trên nhiều góc độ.
4.1 – Ưu điểm :
– Giúp gắn kết nhân sự với lợi ích công ty.
– Giúp người lao động nhận thưởng gián tiếp với mức thuế phải trả thấp hơn.
– Kích thích sức làm việc và nỗ lực của người lao động vơi doanh nghiệp.
4.2 – Nhược điểm :
– Pha lãng lợi ích cổ đông hiện tại
– Rủi ro trong quản trị doanh nghiệp
ĐỌC THÊM: Nhà đầu tư cần chuẩn bị gì trước khi đầu tư chứng khoán?
5. NĐT có nên mua cổ phiếu ESOP không?
Cổ phiếu ESOP thường được lên kế hoạch và được công bố phát hành khi đáp ứng đủ các điều kiện. Nhân viên công ty sẽ mua trực tiếp cổ phiếu này với mức giá ưu đãi, nhiều nhà đầu tư khác có băn khoăn rằng liệu có nên mua cổ phiếu ESOP hay không?
Tùy theo từng quy định của doanh nghiệp mà cổ phiếu ESOP sẽ lưu hành ở dạng hạn chế hoặc tự do chuyển nhượng. Vì vậy, với các nhà đầu tư không phải người lao động trong doanh nghiệp thì theo ý kiến cá nhân của Infina là không nên đầu tư vào cổ phiếu ESOP. Theo các quy định của doanh nghiệp thì hầu hết cổ phiếu ESOP sẽ không được phát hành ra bên ngoài mà chỉ được chuyển nhượng trọng nội bộ của doanh nghiệp.
Link bài tổng “Kiến thức chứng khoán cơ bản dành cho NĐT mới”, mời quý nhà đầu tư tham khảo: https://azfin.vn/kien-thuc-co-ban-danh-cho-ndt-moi/
Các chương trình của chúng tôi được phát sóng trên:
🌎 Web đào tạo đầu tư: https://academy.azfin.vn/p/trangchu
🌎 Fanpage AzFin Việt Nam: https://www.facebook.com/AzFinVietNam
📺 Youtube: https://www.youtube.com/c/azfinvietnam
MIỄN TRỪ TRÁCH NHIỆM
Bài viết này được viết và phát hành bởi Khối Chuyên môn & Tư vấn Đầu tư – CTCP AzFin Việt Nam. Thông tin trình bày trong bài viết dựa trên các nguồn được cho là đáng tin cậy vào thời điểm công bố. AzFin không chịu trách nhiệm về độ chính xác hay đầy đủ của những thông tin này.
Quan điểm, dự báo và những ước tính trong báo cáo này chỉ thể hiện ý kiến của tác giả tại thời điểm phát hành. Những quan điểm này không thể hiện quan điểm chung của AzFin và có thể thay đổi mà không cần thông báo trước. Bài viết này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin cho các khách hàng của CTCP AzFin Việt Nam tham khảo và không mang tính chất mời chào mua hay bán bất kỳ chứng khoán nào được thảo luận trong bài viết này. AzFin không chịu trách nhiệm về bất cứ kết quả nào phát sinh từ việc sử dụng nội dung của bài viết dưới mọi hình thức.