Chu kỳ kinh tế là gì? Các giai đoạn của chu kỳ kinh tế

Thị trường chứng khoán chính là tấm gương phản ánh sức khỏe nền kinh tế của một quốc gia. Chu kỳ kinh tế biến động ảnh hưởng đến chứng khoán nói chung và nhà đầu tư nói riêng. Hiểu biết về chu kỳ kinh tế sẽ giúp nhà đầu tư đánh giá và xác định các cơ hội gia tăng lợi nhuận trong kinh doanh chứng khoán. Các bài viết sau của AzFin.vn sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về khái niệm, tác động và các giai đoạn của chu kỳ kinh doanh

1. Chu kỳ kinh tế có nghĩa là gì?

Chu kỳ kinh tế (tiếng anh Business Cycle) là sự biến động tuần hoàn của nền kinh tế. Bởi kinh tế thị trường không tăng trưởng mãi, cũng không suy giảm mãi mà nó biến động không ngừng và khó kiểm soát. Các chu kỳ kinh tế được thể hiện dưới dạng các chuỗi sự kiện lặp lại theo thời gian. Mặc dù các sự kiện kinh tế của chu kỳ không giống nhau nhưng chúng đều có những đặc điểm giống nhau.

Cụ thể thì chu kỳ kinh tế sẽ được đo lường bằng sự biến động của GDP thực tế, dẫn đến sự luân phiên của các sự kiện: suy thoái, phục hồi, bùng nổ.

Trong số đó, GPD hoặc tổng giá trị tiền tệ của hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất bởi một quốc gia và trong một khoảng thời gian nhất định. Chu kỳ kinh tế sẽ bắt đầu với hai quý liên tiếp tăng trưởng GDP thực âm trong thời kỳ suy thoái.

Nguyên nhân xảy ra chu kỳ kinh tế:

• Sismondi (một nhà kinh tế nổi tiếng người Thụy Sĩ) tin rằng chu kỳ kinh tế là kết quả tự nhiên của các yếu tố thị trường, chẳng hạn như mức tiêu thụ thấp và sản xuất dư thừa.

• Theo quan niệm truyền thống, chu kỳ kinh tế là kết quả tác động chung của các yếu tố bên ngoài như dịch bệnh, chiến tranh, thiên tai…..

Ví dụ: Nguyên nhân dẫn đến chu kỳ kinh tế:

• Tăng trưởng và phát triển kinh tế khiến các doanh nghiệp phải tăng lương cho nhân viên. Tại thời điểm này, người lao động có nhiều tiền để chi tiêu, dẫn đến việc sản xuất hàng hóa phải tăng lên để đáp ứng nhu cầu.

• Điều này sẽ tạo điều kiện cho sự phát triển, lớn mạnh của doanh nghiệp và tạo ra sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trên thị trường.

• Kết quả sẽ là sản xuất thừa hàng hóa, buộc các công ty phải giảm giá để kích thích nhu cầu của người tiêu dùng. Kết quả là lợi nhuận doanh nghiệp giảm, các công ty cắt giảm lương, sa thải công nhân và cuối cùng là nền kinh tế suy thoái.

Đọc thêm: Khủng hoảng kinh tế là gì? Nguyên nhân và hậu quả của khủng hoảng

2. Ảnh hưởng của chu kỳ kinh tế đối với tăng trưởng GDP của một quốc gia

Chu kỳ kinh tế là những biến động trong nền kinh tế do ảnh hưởng bên trong hoặc bên ngoài. Giá trị GDP của một quốc gia bị ảnh hưởng rất nhiều bởi những biến động của chu kỳ kinh tế. Tác động của chu kỳ kinh tế đến tăng trưởng GDP như sau:

• Suy thoái: Các hoạt động kinh tế như (đầu tư, sản xuất, nhu cầu tiêu dùng, chi tiêu của người dân…) đều giảm sút. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tổng sản phẩm quốc nội của nước này, vốn có xu hướng giảm mạnh.

• Giai đoạn phục hồi của chu kỳ kinh tế: Tại thời điểm này, nhu cầu của người tiêu dùng bắt đầu tăng trưởng chậm trở lại. Đầu tư, sản xuất và lãi suất cũng tăng trở lại nhưng với tốc độ khá chậm. Điều này sẽ làm tăng giá trị của hàng hóa và dịch vụ, góp phần làm tăng GDP một chút.

• Thời điểm bùng nổ của chu kỳ kinh tế: Tiền lương tăng, tỷ lệ thất nghiệp giảm và các công ty thuê thêm nhân công để tăng sản lượng. Điều này sẽ ảnh hưởng đến hoạt động tiêu dùng và nhu cầu về dịch vụ sẽ tăng mạnh, kéo theo GDP tăng trưởng mạnh.

Mỗi chu kỳ kinh tế đều có những biểu hiện và ảnh hưởng nhất định đến hoạt động sản xuất và nhu cầu tiêu dùng của con người. Từ đó, GDP của một quốc gia cũng tăng trưởng hay giảm mạnh theo chu kỳ kinh tế, phản ánh sức khỏe của nền kinh tế quốc gia đó.

3. Các giai đoạn chu kỳ kinh tế

Chu kỳ kinh tế  là sự biến động của GDP trong các thời kỳ biến động khác nhau. Hiểu biết về các giai đoạn của chu kỳ kinh tế sẽ giúp phân tích và đánh giá các cơ hội đầu tư và kinh tế. Các giai đoạn của chu kỳ kinh tế sẽ bao gồm:

• Giai đoạn suy thoái (Recession): Giai đoạn này được đặc trưng bởi việc nền kinh tế bắt đầu có dấu hiệu suy giảm (sản xuất hàng hóa thấp hơn, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, tiền lương thấp, thắt chặt lãi suất tín dụng tiêu dùng…) dẫn đến GDP của nền kinh tế đất nước giảm. Lạm phát đã được kiểm duyệt trong giai đoạn này, nhưng với một độ trễ nhất định.

• Giai đoạn đáy (Trough): Trong giai đoạn này, nền kinh tế trải qua một cuộc suy thoái nghiêm trọng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người dân và doanh nghiệp. Nhà nước bắt đầu xây dựng các chính sách hỗ trợ tài khóa bằng cách bơm tiền vào nền kinh tế. Hỗ trợ các hoạt động như: cắt giảm lãi suất, chính sách trợ giá… nhằm giảm thiểu suy thoái kinh tế chung trên thị trường. Lạm phát sẽ tăng nhẹ trong giai đoạn tiếp theo.

• Giai đoạn phục hồi kinh tế (Recovery): Giai đoạn này nền kinh tế bắt đầu có những dấu hiệu phục hồi (sản xuất phát triển trở lại, lợi nhuận và doanh thu của doanh nghiệp cao trở lại…). Mặt bằng GDP liên tiếp ghi nhận những con số dương, tăng đáng kể so với giai đoạn trước. Tại thời điểm này, lạm phát ổn định và có xu hướng giảm.

• Giai đoạn đỉnh của chu kỳ kinh tế (Peak): Giai đoạn này giá trị GDP cao nhưng tốc độ tăng trưởng thấp hơn so với giai đoạn phục hồi. Tăng trưởng GDP đã chậm lại khi nền kinh tế đã đạt đỉnh. Đây cũng là lúc tình trạng lạm phát bắt đầu tăng nhanh và đồng tiền mất giá. Nền kinh tế hiện đang có dấu hiệu đạt đỉnh và bắt đầu suy giảm, bước vào một chu kỳ mới.

Một cuộc suy thoái bắt đầu khi một nền kinh tế trải qua hai quý liên tiếp tăng trưởng GDP âm. Nếu quý đầu tiên âm, quý tiếp theo dương và quý thứ ba tiếp tục âm thì không tính giai đoạn suy thoái của chu kỳ.

Xem ngay: Lạm phát là gì? Tác động của lạm phát đến thị trường Việt Nam

4. Chu kỳ kinh tế ở việt nam

Ở Việt Nam, cứ 10 năm lại xảy ra một cuộc khủng hoảng kinh tế. Suy thoái kinh tế ở nước ta giảm dần vào những năm cuối của thập kỷ. Tuy nhiên, đây là một sự kiện suy thoái ngẫu nhiên. Chu kỳ kinh tế của Việt Nam bắt đầu bằng sự hưng phấn, tâm lý đám đông dẫn đến ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh và giá trị GDP.

Hai chu kỳ kinh tế được nhắc đến nhiều nhất ở Việt Nam bắt đầu từ năm 1997 và 2008. Đây là hai cuộc suy thoái kinh tế ảnh hưởng nặng nề nhất đến thị trường tài chính nước ta. Cuộc khủng hoảng xảy ra vào thời điểm nền kinh tế Việt Nam còn yếu và dễ bị tác động từ bên ngoài.

Chu kỳ kinh tế gần đây nhất bắt đầu với đáy chu kỳ 2019-2021. Năm 2022, nền kinh tế nước nhà đang trong giai đoạn phục hồi, GDP tăng dần, lạm phát được kiểm soát tốt hơn.

5. Cách đầu tư vào cổ phiếu dựa trên chu kỳ kinh tế

Theo chu kỳ kinh tế, nhà đầu tư sẽ có những nhận định và chiến lược đầu tư chứng khoán phù hợp. Dưới đây là một số kinh nghiệm và thông tin cần thiết để giao dịch cổ phiếu hiệu quả dựa trên chu kỳ kinh tế.

5.1 – Mối quan hệ giữa thị trường chứng khoán và chu kỳ kinh tế

Thị trường chứng khoán đã phản ánh kỳ vọng tương lai của doanh nghiệp và nền kinh tế. Biểu đồ chu kỳ kinh tế tương tự như thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, biểu đồ cổ phiếu thường đi trước biểu đồ chu kỳ kinh tế của một quốc gia.

Khi nền kinh tế đi vào suy thoái, thị trường chứng khoán chạm đáy. Khi nền kinh tế chạm đáy, thị trường chứng khoán có dấu hiệu cải thiện, tăng nhẹ. Khi nền kinh tế bước vào giai đoạn phục hồi (Recovery), giá trị thị trường chứng khoán tăng mạnh nhất. Cuối cùng, khi nền kinh tế phát triển mạnh nhất, thị trường chứng khoán sụt giảm.

Từ mối quan hệ mật thiết giữa thị trường chứng khoán và chu kỳ kinh tế, nhà đầu tư có thể xác định thời điểm mua bán hợp lý nhất. Dự đoán giá cổ phiếu tăng để đưa ra lựa chọn đầu tư phù hợp.

5.2 – Lựa chọn lĩnh vực đầu tư và mã chứng khoán theo chu kỳ kinh tế

Từ góc độ của chu kỳ kinh tế, với sự hỗ trợ của các chính sách điều tiết và kiểm soát quốc gia, một số ngành sẽ hoạt động xuất sắc. Nhà đầu tư cần phân tích đặc điểm của từng ngành theo chu kỳ kinh tế và lựa chọn giải pháp phù hợp.

• Ở đáy của chu kỳ kinh tế, nhóm ngành tài chính, ngân hàng, logistics và các ngành khác thường được nhà nước bơm dòng tiền để phục hồi. Sự phục hồi của nhu cầu kinh tế sẽ thúc đẩy sự tăng trưởng của ngành logistics. Do đó, việc lựa chọn các cổ phiếu blue chip trong lĩnh vực chứng khoán, ngân hàng, logistics và các lĩnh vực khác sẽ có lợi cho nhà đầu tư.

• Giai đoạn phục hồi: Các ngành như công nghiệp, công nghệ, xây dựng, cung ứng nguyên vật liệu sẽ là lựa chọn đầu tư lý tưởng. Lúc này, các cụm công nghiệp này bắt đầu có dấu hiệu tăng trưởng và bứt phá, mang đến cơ hội sinh lời hấp dẫn.

• Giai đoạn cao điểm: Tiêu dùng, trang sức, kim khí, năng lượng, y tế, du lịch và các nhóm ngành khác sẽ có sự tăng trưởng và phát triển mạnh do nhu cầu của người dân tăng mạnh.

• Suy thoái: Hầu hết các lĩnh vực không có lợi cho đầu tư chứng khoán. Tuy nhiên, vẫn có nhiều nhóm ngành được hưởng lợi từ suy thoái kinh tế như bất động sản, ngân hàng… Nhà đầu tư có thể tự phân tích và lựa chọn chứng khoán đầu tư phù hợp.

Thị trường có những biến động theo chu kỳ, nhà đầu tư cần hiểu và tìm hiểu đặc điểm của chúng, từ đó lựa chọn giao dịch chứng khoán phù hợp nhất. Hi vọng những chia sẻ trên của AzFin có thể giúp bạn đọc hiểu được: khái niệm, giai đoạn và mối quan hệ giữa chu kỳ kinh tế và đầu tư chứng khoán, từ đó đưa ra lựa chọn đầu tư chính xác nhất.

Tìm hiểu thêm: Thao túng thị trường chứng khoán là gì?

________

Xem thêm các dịch vụ khác của AzFin: 

• Fanpage AzFin Việt Nam: https://www.facebook.com/AzFinVietNam
• Youtube: https://www.youtube.com/c/azfinvietnam
• Tham khảo các khóa học của AzFin: https://academy.azfin.vn/
• Khoá học đọc vị cổ phiếu: https://docvicophieu.azfin.vn/
• Khoá học chinh phục cổ phiếu ngân hàng: https://chinhphuccophieunganhang.azfin.vn/