5 sai lầm kinh điển của nhà đầu tư giá trị

Việc học hỏi từ những cơ hội thành công là một điều hết sức quan trọng giúp cho chúng ta có thể đầu tư hiệu quả hơn. Tuy nhiên việc học từ những thất bại cũng có tầm quan trọng không kém thậm chí còn quan trọng hơn bởi điều này giúp cho chúng ta tránh được những mất mát lớn trong đầu tư cổ phiếu – một thị trường đầy rủi ro. Bởi vậy trong bài viết hôm nay, AzFin Việt Nam muốn gửi đến quý độc giả 5 sai lầm kinh điển của nhà đầu tư giá trị. 

1. Thích dự báo thị trường 

Thích dự báo thị trường là một sai lầm thường gặp và được coi là kinh điển nhất trên thị trường chứng khoán. Ngay cả nhà đầu tư huyền thoại như George Soros cũng đã từng mắc sai lầm này khi cố gắng dự báo tình hình TTCK Mỹ: “ Việc các loại cổ phiếu của Mỹ liên tục tăng giá và vượt ra khỏi những ước tính cơ bản về giá trị không có nghĩa là sau đó chúng phải tụt dốc nhanh chóng. Thị trường định giá quá cao không có nghĩa là không bền vững. Nếu muốn biết cổ phiếu của Mỹ có thể được định giá cao đến mức nào, bạn hãy nhìn vào nước Nhật.”

• Ở giai đoạn này, TTCK Nhật đã đạt tới mức rất cao thậm chí định giá P/E lên đến 60 – 70 lần cao gấp 5 lần so với mức P/E 13 lần của TTCK Việt Nam vào cuối năm 2023. Tuy nhiên sau đó một tuần thì thị trường chứng khoán đã sụp đổ, quỹ Quantum của Soros bị thiệt hại hơn 350 triệu USD khi thị trường chứng khoán Mỹ sụp đổ.
• Soros đã thừa nhận rằng “Thành công về tài chính của tôi đối lập hoàn toàn với khả năng tôi dự đoán tình hình”. 

Ở Việt Nam tâm lý thích dự báo thị trường của nhà đầu tư rất phổ biến. Có rất nhiều nhà đầu tư tay ngang mới tham gia thị trường thường có sở thích dự báo thị trường, định giá thị trường, phán đoán thị trường. Tuy nhiên khi càng tiếp xúc và trao đổi sâu với những nhà đầu tư nhiều kinh nghiệm họ đều cho biết rằng họ rất sợ việc dự báo thị trường.

Thông thường nhà đầu tư quên mất những gì mình làm sai và thường nhớ những gì mình đúng và việc dự báo thị trường trong tương lai thường mang tính chất 50 – 50. Tức là nếu đúng thì chúng ta lại cho rằng chúng ta giỏi còn nếu sai thì chúng ta lại đổ lỗi do rủi ro. 

Việc dự báo thị trường cũng khá quan trọng, nhưng hãy dự báo một cách dài hạn và dựa trên những cơ sở nhất định và nên nhớ mọi dự báo chỉ mang tính tham khảo. Quan trọng nhất là nhà đầu tư cần phải chuẩn bị các kịch bản sẵn sàng cho thị trường chứng khoán. 

2. Đánh giá quá cao năng lực của bản thân 

Trong một câu chuyện vui của mình, tỷ phú Warren Buffett đã kể như sau: “Khi ông có một buổi chia sẻ với sinh viên của trường Harvard và một thời gian sau hiệu trưởng của trường Harvard có đến gặp gặp tỷ phú Warren Buffett và thắc mắc về lời khuyên của ông cho sinh viên Harvard là gì mà sao ai cũng tự mình mở công ty mà không ai chịu đi làm cho những công ty, tập đoàn khác? Warren Buffett mới trả lời rằng “Tôi chỉ khuyên các bạn là hãy làm việc cho những người mà bạn ngưỡng mộ nhất”.

Từ câu chuyện trên cho thấy chúng ta thường đánh giá rất cao bản thân mình. Hay nói một cách gần gũi hơn, lúc chúng ta còn học đại học khá nhiều bạn mơ cao mơ xa đến việc là giải cứu thế giới đến việc hay là tỷ phú đô. Nhưng sau khi ra trường một thời gian chúng ta va chạm nhiều hơn và hiểu biết nhiều hơn dần dần những mong ước đó nhỏ dần từ giải cứu thế giới thành giải cứu gia đình xong lại thành giải cứu chính bản thân mình mình đi đã rồi mới làm chuyện khác. 

Như vậy, qua câu chuyện đó có thể thấy rằng đa phần chúng ta đều đánh giá mình cao hơn so với thực tế và sau một thời gian dài chúng ta mới nhận ra điều đó. Hay đối với các nhà đầu tư khi mới tham gia vào thị trường chứng khoán đều có câu “Cờ bạc đãi tay mới”. Khi thị trường chứng khoán sôi động bắt đầu tăng tốt thì nhà đầu tư rủ nhau tham gia  thị trường và may mắn mua được một cổ phiếu đầu cơ đang tăng giá và lãi ngay 10% – 20% trong vòng nửa tháng đến 1 tháng.

Cuối cùng họ nghĩ rằng có thể đạt lợi nhuận hàng trăm phần trăm và có thể xây dựng được tài sản tỷ đô từ thị trường chứng khoán một cách dễ dàng và nhanh chóng. Hoặc có những nhà đầu tư vừa mới đọc xong một quyển sách hay đã cho rằng mình thấu hiểu được toàn bộ sự vận hành của thị trường chứng khoán như trong lòng bàn tay và quyết định làm giàu từ chứng khoán.

Ý nghĩa thực sự của những triết lý đầu tư sẽ được minh chứng bằng thời gian và lúc đó chúng sẽ trở thành những công thức hiệu quả để giúp nhà đầu tư thành công.  Ví dụ, tỷ suất lợi nhuận của các nhà đầu tư huyền thoại thế giới chỉ từ 15% – 30%/năm, riêng Warren Buffett là 20%/năm. Và đa phần các nhà đầu tư huyền thoại thế giới đều giàu có nhờ vào sự tăng trưởng tài sản một cách chắc chắn và bền bỉ qua nhiều năm, chứ không phải qua 1 đêm thành tỷ phú. 

3. Đầu tư theo tin đồn “Ông chú Viettel”

Đầu tư theo tin đồn là một thực trạng đáng báo động tại TTCK Việt Nam, hiện nay có thể thấy các tin rác trên MXH xuất hiện rất nhiều, điều này gây ra tâm lý hoang mang cho rất nhiều nhà đầu tư mới chưa có kinh nghiệm. 

Tỷ phú Warren Buffett đã từng chia sẻ: “Với một triệu USD và đầy đủ những thông tin nội gián cần thiết, bạn có thể trở nên khánh kiệt chỉ trong vòng một năm.” Vì sao Warren Buffett lại nói như vậy? Điều này được giải thích cơ bản như sau: 

• Được chỉ điểm cổ phiếu, bỏ qua thì tăng bằng lần, lần sau mua vào thì lỗ thảm hại. Thông thường chúng ta thấy một hiện tượng nhà đầu tư được chỉ điểm cho cổ phiếu ABC nhưng không mua vào thì nó lại tăng giá, đến lần sau mua vào thì nó lại bị lỗ thảm hại.
• Bạn liệu có phải F1 trong tin tức về cổ phiếu? 
• Cho dù bạn là F1 chưa chắc đã thắng, F0 thậm chí có thể thua lỗ nặng
• Cổ phiếu theo kiểu nội gián chủ yếu là cổ phiếu đầu cơ, cơ bản kém 
• Ngay cả lái cũng nhiều người phá sản vì sự biến đổi bất ngờ trong quá trình giảm giá. Ví dụ cuối năm 2022 khi xảy ra chiến tranh Nga Ukraine cả thế giới rơi vào lạm phát, Việt Nam chống tham nhũng rất quyết liệt và bắt giữ rất nhiều lãnh đạo các công ty. Khi đó kể cả có tin nội gián và chúng ta Full Mergin đầu tư vào thì sẽ rất nguy hiểm và rủi ro.

4. Bị cảm xúc chi phối, hành động theo đám đông 

Thị trường chứng khoán càng tăng, càng tạo sự phấn khích cho đám đông điên cuồng bất chấp định giá cao, rủi ro dài hạn lớn và nhà đầu tư tìm mọi cách để mua cổ phiếu bất chấp đó có thể là đống giấy lộn. 

Khi thị trường càng giảm sâu, định giá cổ phiếu càng rẻ càng làm cho đám đông đi từ sợ hãi đến chán nản và cắt lỗ bất chấp đến sự hấp dẫn của cổ phiếu trong dài hạn. Ví dụ cổ phiếu QTP vào cuối năm 2022 trả cổ tức khoảng 1.700 đồng mà thực tế năm 2023 họ họp lại cổ đông và chia cổ tức đến 2.200 đồng. 

Có một thực tế khá phũ phàng rằng, khi thì chúng ta khi đi mua hàng mua quần áo giảm giá chúng ta rất hào hứng, nhưng ngược lại cổ phiếu mà có giá thấp thì chúng ta lại ghẻ lạnh với nó cho dù doanh nghiệp trong thời gian đó không thay đổi. 

Và khi đám đông hưng phấn nhất thì thị trường chứng khoán thường tạo đỉnh và khi đám đông chán nản nhất thì thị trường chứng khoán thường tạo đáy.

XEM THÊM: Hiệu ứng FOMO là gì? Cách để vượt qua hội chứng FOMO dễ dàng 

5. Không phân bổ tài sản hợp lý 

• Cổ phiếu có tỷ trọng cao thường có hiệu suất thấp nhất. 
• Chỉ có vài cổ phiếu lẻ nhưng lợi nhuận lên đến hàng trăm phần trăm 
• Lúc cổ phiếu rẻ không còn tiền mua
• Lúc cổ phiếu tăng giá mạnh không còn để bán 
• Lúc cần tiền chi tiêu bán cổ phiếu đúng thời điểm giá thấp dẫn đến thua lỗ.

6. Giải pháp tránh khỏi sai lầm 

Để tránh khỏi những sai lầm trong đầu tư giá trị, nhà đầu tư cần phải có kiến thức và kỹ năng cần thiết. Dưới đây là một số giải pháp cụ thể:

• Lựa chọn phương pháp đầu tư phù hợp với tính cách, năng lực và điều kiện của bản thân. Nếu bạn tham gia chứng khoán chỉ để trải nghiệm, hãy tham gia một chút. Nếu bạn tham gia chứng khoán với vai trò là một kênh phân bổ tài sản thì hãy coi nó như một tài sản và đầu tư một cách có định hướng bài bản. Nắm giữ bền vững lâu dài để hưởng lợi từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phải rõ ràng. Đối với những nhà đầu tư ít thời gian và lượng kiến thức vừa phải thì nên tham khảo trường pháp đầu tư tích sản cổ phiếu. 
• Chuyển thời gian nhìn bảng sang trau dồi nâng cao kiến thức. Thay vì nhìn bảng điện tử hãy đọc về doanh nghiệp, hãy nghiên cứu về cổ phiếu, nghiên cứu về phương pháp đầu tư để nâng cao kiến thức của mình để hiểu rõ hơn về doanh nghiệp. Việc nhìn bảng nhiều sẽ khiến chúng ta bị áp lực nếu thị trường xuống và bị hưng phấn một cách quá đà nếu mà thị trường lên. Như vậy, chúng ta rất dễ bị dắt mũi nếu dành quá nhiều thời gian để nhìn bảng điện.
• Xây dựng chiến lược quản lý tài sản toàn diện, đầu tư tài chính là một phần trong đó. Chúng ta phải phân bổ rất rõ tài sản của mình và cổ phiếu chỉ nên chiếm khoảng 10% đối với nhà đầu tư mới và là 20% – 40% đối với những nhà đầu tư lâu năm. Nhưng hãy nhớ không phân bổ 100% tài sản của chúng ta vào đó được bởi sẽ rất áp lực và rất rủi ro cho chúng ta và dễ mắc lại những sai lầm đã nêu ở trên. 

7. Kết luận 

Để trở thành một nhà đầu tư giá trị thành công, điều quan trọng là phải hiểu và tránh mắc phải những sai lầm trên. Bằng cách nắm vững các nguyên tắc đầu tư giá trị và thực hiện các nguyên tắc đó một cách nhất quán, bạn có thể tăng cơ hội đạt được lợi nhuận bền vững trong dài hạn.

Trên đây là toàn bộ nội dung AzFin muốn gửi đến NĐT. Hy vọng rằng những nội dung này sẽ giúp ích cho NĐT trong quá trình đầu tư.

Hãy theo dõi AzFin thường xuyên vì AzFin luôn đem lại những bài viết thú vị và nhiều bài học bổ ích về đầu tư.

Tham gia ngay Group Đầu tư giá trị của AzFin Việt Nam để có thể nhận các bản tin đầu tư chất lượng.

Liên hệ với AzFin theo các thông tin dưới đây: 

• Hotline: 0977522860
• Fanpage AzFin Việt Nam: https://www.facebook.com/AzFinVietNam
• Youtube: https://www.youtube.com/@azfinvietnam
• Zalo Official AzFin Việt Nam: Group Đầu tư Giá trị
• Tiktok: https://www.tiktok.com/@chungkhoanazfin
• Cộng đồng Tích sản Cổ phiếu: https://tichsancophieu.vn/ 
• Tham khảo các khóa học của AzFin: https://academy.azfin.vn/